Жорий йилнинг 7 май куни давлатимиз раҳбари тиббиётнинг бирламчи бўғини ва ихтисослашган муассасаларда хизматлар сифатини янада ошириш, дори воситалари истеъмолини тартибга солиш ҳамда тиббий таълимни такомиллаштириш бўйича устувор вазифалар юзасидан ўтказилган видеоселектор йиғилишида “Тиббиётда 90 кунлик ўзгаришлар” дастури бошланишини эълон қилган эди.

1 июндан амалиётга киритилган ушбу дастурга кўра, қисқа муддатда тиббиёт муассасаларида аҳоли учун қулай шарт-шароитлар яратиш, соҳа ходимлари иш самарадорлигини ошириш, кераксиз, бюрократик жараёнларни аниқлаш, одамларнинг мақсадсиз вақт йўқотишига олиб келадиган бюрократик тартиб-қоидаларни қисқартириш чора-тадбирлари кўзда тутилган.

Хўш, ўтган вақт ичида бу дастур жойларда ўзининг нечоғлик ҳаётий тасдиғини топди? Тизимда қандай янгиликлар татбиқ қилинмоқда ва бу жараёнда тиббиёт таълими вакиллари ҳам иштирок этяптими?

Ўзбекистон Фанлар академияси Иммунология ва инсон геномикаси институти Бухоро филиали директори, тиббиёт фанлари доктори Нигина ҲИКМАТОВА билан суҳбатимиз, табиийки, шу мавзудан бошланди.

– Бирламчи тиббий муассасаларда сифат ўзгаришлари соғлиқни сақлашни халққа яқинлаштиришнинг, касалликликлар профилактикаси, оналик ва болаликни муҳофаза қилиш, жамиятда соғлом турмуш тарзини қарор топтиришнинг муҳим шартларидан ҳисобланади, – дейди Н.Ҳикматова. – Президентимиз томонидан жорий қилинган “Тиббиётда 90 кунлик ўзгаришлар” дастури замирида ҳам шу мақсад турибди.

Жойлардаги оилавий шифокорлик пунктлари ва поликлиникалар фаолияти билан танишганимизда, ушбу дастур асосида белгиланган ишлар изчил амалга оширилаётганига гувоҳ бўляпмиз. Мисол учун, тиббий муассасаларда кутиш заллари, замон талабларига мос рўйхатхоналар ташкил қилиниб, аҳоли учун онлайн қабулга ёзилиш имкониятлари кенгайтирилиши, беморлар ва ногиронлиги бўлган шахслар учун қўшимча имкониятлар яратилиши, “Она ва бола” хоналари очилиши, санитария-гигиеник ҳолатлари яхшиланиши инсонлар учун қулай ва муносиб муҳитни қарор топтиришга хизмат қилмоқда. Шу дамга қадар кўпчилик, айниқса, чекка ҳудудларда яшовчилар кўриб, кўникиб қолган манзара – санитария ҳолати бир аҳволда, ҳатто қўл ювишга ҳам шароит қилинмаган, шифокор эшиги олдида турнақатор навбатлар ҳосил бўлган, кутишга эса бўш ўриндиқ топилмайдиган шифохоналар юқоридаги дастур доирасида энди замонавий ва файзли масканларга айланмоқда.

Алоҳида таъкидлашни истардимки, “Тиббиётда 90 кунлик ўзгаришлар” дастуридаги мақсад ва вазифаларни рўёбга чиқаришда биз ҳам четда турганимиз йўқ. Хусусан, ёз мавсумида институтимизга бириктирилган маҳаллаларда ижтимоий таъминотга муҳтож оилалардаги аёлларни тиббий текширувга жалб қилиб, уларга зарур маслаҳатлар бериб келиняпти. Масалан, яқинда Шофиркон туманида бўлиб, туғиш ёшидаги юзлаб аёлларнинг саломатлигини текширдик ва оғир ҳолатдаги беморлар учун консилиумлар ўтказдик.

Малакали ва кафолатланган тиббий хизматни қуйи бўғинлардан бошлаш, одамларнинг соғлиқни сақлаш тизимидаги ислоҳотлардан розилик даражасини оширишга йўналтирилган мазкур саъй-ҳаракатлар бундан кейин ҳам фаолиятимизнинг ажралмас қисми бўлиб қолади.

– Келинг, шу ўринда сиз раҳбарлик қилаётган Иммунология ва инсон геномикаси институти Бухоро филиали ҳақида ҳам ўқувчиларимизга маълумот бериб ўтсангиз?

– Филиалимиз 2023 йилда очилган бўлиб, катта-кичик илмий ходимларнинг иммунология ҳамда инсон генетикасига оид илмий-тадқиқот ишларини Бухоро шаҳрида олиб бориш имкониятини яратди. Бу эса маҳаллий аҳоли орасида тез-тез кузатилаётган иммун ва ирсий касалликларни эрта ташхислаш, даволаш ҳамда олдини олиш ишларини янги босқичга олиб чиқишга туртки берди.

Муассасамиз тиббиёт илм-фанининг энг илғор салоҳияти жамланган марказлардан бири бўлиб, бугунги кунда инновацион ютуқларга асосланган қатор лойиҳалар амалга ошириляпти. Бундан ташқари, касбий фаолиятида шу йўналишни танлаган PhD тадқиқотчилар, магистрлар ва ординаторлар учун ҳам ўзаро билим ва тажриба алмашиш майдони саналади.

– Нигина Изатуллаевна, билишимизча, сизнинг илмий ва касбий фаолиятингиз бевосита аёллар саломатлигига дахлдор. 2012 йилда мастопатия мавзусида номзодлик, 2023 йилда иммунологик бепуштлик бўйича докторлик диссертациясини ҳимоя қилган экансиз. Айнан бу йўналишни танланишингиз ҳам бежиз эмасдир?

– Тўғри айтдингиз, илмий ва касбий фаолиятим ўзагида аёлларсаломатлиги туради. Аёнки, миллат генофонди, соғлом авлод тарбияси айнан аёллар саломатлиги билан чарбарчас боғлиқ. Турли ирсий касалликлар билан туғилишнинг, ногиронликнинг олдини олишдек муҳим вазифа ҳам хотин-қизлар ўртасида саломатлик кўрсаткичларини яхшилашни тақозо этади.

Хусусан, барча ёшдаги аёлларда учрайдиган мастопатия гормонал дисбаланс кўринишида пайдо бўлиб, ўз навбатида турли асоратли касалликларни келтириб чиқариши мумкин. Статистик маълумотларга кўра, мастопатиянинг тарқалиши 40-60 фоизни ташкил этади. Кейинги тадқиқотим мавзуси – иммунологик бепуштлик эса организмнинг ўз репродуктив тўқималарига қарши иммун жавоб шакллантириши билан боғлиқ бўлиб, замонавий биотиббиётда долзарб муаммолардан бири ҳисобланади.

Мен учун бу тадқиқотлар фақат илмий изланиш эмас. Улар ортида аёллар бахти, оилалар саодати каби кенг маънавий-ижтимоий тушунчалар турибди. Бинобарин, илм — бу биргина назария эмас, балки инсоният тақдирига таъсир қиладиган, келажакка умид бағишлайдиган куч.

– Бухорода ўзингиз очган “Doktor Nigin” клиникаси ҳам илмий-тадқиқот ва тиббий таълим маскани сифатида танилганидан хабаримиз бор. Очиғи, кўпчиликнинг наздида хусусий клиникалар – бу ташхис қўйиш ва даволаш ишларини пулли хизмат асосида кўрсатадиган муассаса сифатида шаклланган. Лекин бундай фаолиятнинг тиббий таълим ҳамда илмий-тадқиқот билан уйғунлашиши камдан-кам учрайдиган ҳолат, шундаймасми?

– “Doktor Nigin” клиникаси ташкил қилинганига олти йил бўлди. Муассасамиз Бухоро давлат тиббиёт институти учун клиник база сифатида ҳам хизмат қилади. Талабалар бу ерда амалий машғулотлар ўтказади, илмий ишлар учун тажриба базаси шакллантирилади.

Бундан ташқари, бизда маҳаллий аҳоли учун чуқурлаштирилган бепул кўриклар мунтазам ўтказилади. Маҳалла институти, шаҳар-туманлардаги оила ва хотин-қизлар бўлимлари ҳамда бирламчи тиббий муассасалар билан яқин ҳамкорлик клиникамизнинг, таъбир жоиз бўлса, “ижтимоий юзи”га айланган. Клиникамизда тадқиқот, таълим ва амалий тиббиёт уйғун ҳолда ривожланмоқда.

Мен тиббиётни танлаб, шу соҳанинг қаттиқ нонини ейишни ният қилган йигит-қизларга доим бир гапни айтаман: шифокорлик – бу фақат беморларни даволаш эмас, балки инсонларни юрак билан тинглаш, тушуниш ва уларга умид бағишлашдир. Бугунги тиббиёт янги-янги ўзгаришларга юз тутаётган бир даврда замонавий билимларни пухта эгаллаш баробарида ёнимизда юрган устозлардан ҳаёт илмини, улардаги камтарликни ва халққа қайишишдек эзгу фазилатни ўрганишларини бот-бот эслатаман.

Соғлиқни сақлаш тизимининг замон талаблари даражасида ривожланишида, янги сифат ўзгаришларида оилавий шифокорлик пунктидаги ўрта тиббиёт ходимидан тортиб, тиббиёт олийгоҳларидаги профессорларгача фаол иштирок этмоғи ҳаётий зарурат. Бу орқали биз мамлакатда ижтимоий барқарорликка, асосийси, халқимизнинг узоқ ва соғлом умр кечиришини таъминлашга ўз ҳиссамизни қўшамиз.

Журналист Гулчеҳра МИРЗАЕВА суҳбатлашди.