Oy: Iyul 2024
“Oskar”da yana bir nominasya
Dunyodagi eng nufuzli kino mukofoti – «Oskar» 2026 yilda yangi kategoriyaga ega bo‘ladi. Bu haqda BBC xabar berdi.
So‘nggi yillarda kasting rejissyorlari kino sanoatining boshqa mutaxassislari, jumladan, ovoz muhandislari, kiyim dizaynerlari va bo‘yanish san’atkorlari bilan bir qatorda e’tirofga erishdilar.
Jumladan, «Eng yaxshi kasting» nominatsiyasini qo‘shish kampaniyasi boshlanganiga bir necha yil bo‘lgan. AFP bayonotiga ko‘ra, kaskadyorlar ham o‘zlarining «Oskar» mukofotiga nomzod bo‘lish uchun lobbi qilmoqda, biroq hozircha hech qanday natija yo‘q.
Kasting rejissyorlarining nominatsiyaga kiritilish sababi ular filmni yaratish jarayonida asosiy rol o‘ynaydi, aktyorlarni tanlash, ikkala A-list va yordamchi o‘yinchilarni yollash uchun mas’uldirlar.
Akademiya bosh direktori Bill Kramer va prezident Janet Yang qo‘shma bayonotda: «Kasting rejissyorlari kino ijodida muhim rol o‘ynaydi va Akademiya rivojlanib borayotgani sari biz tan olgan va nishonlaydigan fanlar qatoriga kastingni qo‘shganimizdan faxrlanamiz», deydi.
«Eng yaxshi kasting» haykalchasi taqdirlash marosimida topshiriladimi yoki yo‘qmi, aniq emas. Hozirda gala-tomosha davomida barcha 23 nominatsiya bo‘yicha mukofotlar jonli efirda topshirilmoqda.
Oxirgi marta «Oskar»ga 2002 yilda «Eng yaxshi animatsion film» nominatsiyasi qo‘shilgan edi.
Eslatib o‘tamiz, avvalroq «Oskar» mukofotining navbatdagi taqdirlash marosimi qachon o‘tkazilishi ma’lum qilingan edi.
Evropa Ittifoqi Polina Gagarinani “qora ro’yxat”ga kiritdi
Evropa Ittifoqi Rossiya Federatsiyasiga qarshi sanksiyalarning 14-paketi doirasida rossiyalik qo’shiqchi Polina Gagarina, Shaman taxallusi bilan tanilgan qo’shiqchi Yaroslav Dronov va aktyor Ivan Oxlobistinni “qora ro’yxat”ga kiritdi. Bu haqda Evropa Ittifoqining rasmiy jurnalida chop etilgan hujjatda aytiladi.
Bundan tashqari, aktyor Vyacheslav Manucharov ham ro’yxatda kiritildi. Hujjatda qayd etilishicha, ushbu madaniyat arboblari Rossiya Qurolli kuchlarini qo’llab-quvvatlash tadbirlarida qatnashgan. Evropa Ittifoqi cheklovlari sinxron suzish bo’yicha uch karra Olimpiya chempioni Mariya Kiselevaga nisbatan ham joriy etildi, u ommaviy bayonotlarda Ukrainadagi urushni qo’llab-quvvatladi.
Eslatib o’tamiz, bugun, 24 iyun kuni EI 14-sanktsiya paketi doirasida Rossiyaning 116 jismoniy va yuridik shaxslariga nisbatan cheklovlarni kiritgandi. Hujjatga ko’ra, Evropa Ittifoqi hamjamiyatdan tashqari davlatlar, jumladan Qozog’iston, Qirg’iziston, Xitoy, Birlashgan Arab Amirliklari va Turkiyadan 61 firmaga nisbatan ikki tomonlama maqsadli tovarlar va texnologiyalar eksportiga cheklovlar joriy qilgan.
Men yanada ta’sirchan o’limni xohlagandim
«Taxtlar o’yini»da bosh qahramon kimligini so’rasangiz, muxlislar yo ikkiga bo’linadi yoki shunchaki javob bera olmaydi. Ijodkorlar ham bu borada ba’zi qiyinchiliklarga duch kelishdi.
Yakuniy mavsumga kelib, prodyuserlar har bir epizod uchun 1,2 million dollar olgan beshta etakchi aktyorni ajratishdi. Biroq ulardan faqat bittasi uchun gonorar daqiqasiga 69 ming dollarni tashkil qilgan.
Gap Emiliya Klark (Deyneris Tayrgarien), Piter Dinklaj (Tirion Lannister), Kit Harington (Jon Snou), Nikolay Koster-Valdau (Jeymi Lannister) va Lina Xidi (Sersey Lannister) haqida ketmoqda.
Ular orasida Lina Xidi butun boshli filmda atigi 25 daqiqa ekranda ko’ringan, bu esa uni suratga olish guruhi ichida eng ko’p gonorar olgan aktrisaga aylantirgan.
Qizig’i shundaki, Xidi shunday katta gonorarga qaramay filmda hafsalasi pir bo’lgan. Aktrisaning so’zlariga ko’ra, u o’z qahramoni uchun yanada qiziqarli va ta’sirchan o’limni xohlagandi.
Farzandning ko’pi yaxshi
Dori-darmon haqida
1 foiz adolatdanmi?
Tarbiyani ota-onadan boshlash kerak
Global ishsizlik va O‘zbekiston yoshlari
Ishsizlik muammosi nafaqat rivojlanayotgan, balki rivojlangan davlatlarda ham jiddiy tashvish uyg‘otmoqda. Xalqaro mehnat tashkiloti ma’lumotlariga ko‘ra, jahonda 15-24 yoshdagi yoshlarda ishsizlik darajasi katta yoshli odamlar bilan solishtirganda uch baravar yuqori. XMT ekspertlari 2024 yilda global ishsizlik va ijtimoiy tengsizlik darajasi oshishini bashorat qilmoqda. Raqamlarga ko‘ra, ishsizlar armiyasi yana ikki million kishiga oshadi, bu esa global ishsizlik darajasini 5,2 foizga yetkazadi. 2023 yilda yuqori daromadli mamlakatlarda ishga talabgorlar ulushi 8,2 foizni, kam daromadli mamlakatlarda esa bu ko‘rsatkich 20,5 foizni tashkil etgan. Ishsizlik inqirozlaridan aziyat chekayotgan asosiy qatlam odatdagidek yoshlar bo‘lib qolmoqda (manba: UN News).
Shunday murakkab sharoitda O‘zbekistonada yoshlardagi bandlik darajasini oshirish, ularning ijtimoiy, iqtisodiy huquqlarini kafolatlash naqadar dolzarb ekanligini yaqqol his qilish mumkin. Mamlakatimiz mehnat bozoriga har yili o‘rtacha 600 ming nafar yangi yoshlar kirib kelmoqda va kelgusi o‘n yilda ushbu raqam bir millionga yetishi – bu hazil emas. Yoshlarga oid siyosatning eng ustuvor yo‘nalishlaridan bo‘lgan bandlik chora-tadbirlarini ta’minlash juda jiddiy va puxta yondashuvni talab etadi.
Ma’lumotlarga ko‘ra, bu yil “yoshlar balansi” bo‘yicha 925 ming yigit-qizning bandligini ta’minlash zarur. Kollej, texnikum va oliy o‘quv yurtlarini bitirgan 300 ming yoshni ishga joylashtirish, zamonaviy kasb-hunarlar va tadbirkorlikka jalb etish, oilaviy tadbirkorlikni rivojlantirish uchun ajratilayotgan kreditlarning kamida 40 foizini yoshlar uchun yo‘naltirish, o‘zini o‘zi band qilish orqali minglab yigit-qizlarga doimiy daromad manbaiga ega bo‘lish imkoniyatini yaratish, raqamli texnologiyalar sohasida “Har bir mahalladan ikki nafar dasturchi” loyihasini hayotga tatbiq etish bugungi ustuvor vazifalar bo‘lib qolmoqda.
Yashirishning hojati yo‘q, ishsiz yoshlarning salmoqli qismi qishloq joylarda yashaydi. Qishloqlardagi mavjud infratuzilma, sanoatlashtirish jarayonining hali-hamon sustligi kabi ayrim omillar qatorida chekka hududlarda yashovchi aholi, shu jumladan, yoshlarning yetarli bilim va malakaga ega emasligi va natijada mehnat bozorida hukm surayotgan raqobatga dosh bera olmasligi mazkur holatning asosiy sababidir. Bu nima anglatadi? Demak, qishloqlarda eng avvalo ta’limni sifat bosqichiga chiqarishni jadallashtirish kerak.
Yana bir jihati, Prezident topshiriqqa asosan bu yil qishloq joylarda 600 ming 500 gektar yer yoshlar uchun ajratilishi belgilandi. Dehqonchilik qilib, daromad topaman, degan yoshlarni “O‘z kuningni o‘zing ko‘r” kabi tashlab qo‘ymay, balki har tomonlama qo‘llab-quvvatlash mexanizmi o‘rnatiladi. Ya’ni, tuman hokimi yerni suv ta’minoti yaxshi joydan ajratishga mas’ul bo‘ladi. Har bir yoshga qancha maydon ajratish bo‘yicha “mahalla yettiligi” taklif beradi. Yer olgan yoshlar “Agrobank”ning “Fermerlar maktabi”da hosildor va eksportbop ekinlar yetishtirishga o‘qitiladi. Mini-texnika, urug‘ va ko‘chatlar sotib olishga “Yoshlar daftar” jamg‘armasi hamda Fermerlar jamg‘armasidan subsidiya ajratiladi. Dehqon yoshlar eksportchi va qayta ishlovchi tadbirkorlar kooperatsiya asosida biriktiriladi.
Agar bu mexanizm joylarda o‘zining amaliy tasdig‘ini to‘liq topsa, shubhasizki, yuzlab emas, minglab qishloq yoshlarining bandligi ta’minlanadi.
Farida MAHKAMOVA
Farmbozorda nazorat instituti ishlashi kerak
Statistikaga ko‘ra, mamlakatimizda farmatsevtika bozori hajmi 2 milliard dollarni tashkil etadi. Lekin bu bozorda mahalliy mahsulotlarning ulushi fizik hajmda 40-45 foiz bo‘lsa-da, pul qiymatida 20 foizdan oshmaydi. Yana-da aniqroq qilib aytganda, mahalliy farmasevtika sanoatida ishlab chiqarish bin, spirt, shprits, analgin va citramondan nariga o‘tmayapti. Yurimizda yilda iste’mol qilinayotgan 1,6 milliard dollarlik dorilarning 80 foizdan ko‘prog‘i import hisobidan qoplanmoqda.
Tibbiyot amaliyotida qo‘llanishiga ruxsat etilgan dori vositalari, tibbiy buyumlar va tibbiy texnika davlat reestriga joriy yil yanvar oyi holatiga mahalliy quvvatlardan tashqari 76 mamlakatning 1 ming 451 ta korxonasi tomonidan ishlab chiqarilgan o‘n minglab farmatsevtika mahsulotlari kiritilgan. Lekin dori vositalarining yashirin aylanishi bo‘yicha qat’iy choralar ko‘rish tobora dolzarb bo‘lib bormoqda.
Asosiy muammo esa xalqimizning dori vositalaridan foydalanish madaniyatining sustligida yaqqol ko‘rinmoqda. Jumladan, jahonda tibbiy amaliyotda bahstolib bo‘lgan turli antibiotiklarni qabul qilish (JSST ma’lumotiga ko‘ra, bir yilda dunyoda antibiotikni noto‘g‘ri iste’mol qilganligi tufayli 700 ming odam hayotdan ko‘z yumdi) ustidan nazoratning umuman yo‘qligi, oilaviy poliklinikalar va shifoxonalarda belgilangan protokollarga amal qilmasdan, “pul ishlash” uchun farm-kompaniyalar foydasiga retsept yozish holatlarining uchrashi bor gap. Bu haqda shu yilning 4 fevral kuni Prezident raisligida ijtimoiy sohadagi ustuvor vazifalarga bag‘ishlangan yig‘ilishda so‘z yuritilib, mana shunday o‘zib-o‘rlikdan xalqimizning sog‘ligi ham, cho‘ntagi ham zarar ko‘rayotgani qattiq tanqid qilindi.
Qo‘shimcha ravishda, bir turdagi dorining turli dorixonada turlicha narxlarda sotilishi, birlamchi tibbiy muassasalarda aholining 120 turdagi dori vositalari va tibbiy buyumlar bilan ta’minlanish amaliyoti barcha joyda ham birdek ishlamayotgani, ayrim “uchar” tadbirkorlarning mavsumiy kasalliklar avj olgan pallada talab yuqori bo‘lgan xapdor, sirop, tomchi yoki in’eksiya vositalarini qimmat narxlarda sotishi va aholining ehtiyojmand qatlamiga qiyin vaziyatni yuzaga keltirayotganini yashirishning hojati yo‘q.
Yana-da og‘riqli jihati, farmatsevtika sohasida nazorat institutining yetarli darajada shakllanmaganligi, keng jamoatchilik va soha mutaxassislarining farmbozoridagi muammolarni o‘rganib, asosli yechimlarni taklif qilish bo‘yicha aytarli tashabbus ko‘rsatmayotgani nafaqat farmmahsulotlari narx-navosining asossiz oshishiga, balki qalbaki, kontrafakt dori vositalari muomalasiga ham sharoit yaratmoqda. Korruptsiya va dori vositalarini ro‘yxatga olish hamda sotishni tasdiqlash jarayonlarida shaffoflikning yo‘qligi esa qanday oqibatlarga olib kelishini o‘sha mash’um “DOK-1 MAX” ishi (Hindistonning Marion Biotech kompaniyasi ishlab chiqarilgan ushbu preparat tufayli yurimizda 65 nafar bola vafot etdi) misolida ko‘rishimiz mumkin.
Yodingizda bo‘lsa, o‘tgan oyning 23 sanasida Prezident aynan farmatsevtika tarmog‘iga oid istiqbolli rejalar taqdimoti bilan tanishib, iqtisodiyot hamda aholi salomatligida muhim o‘rin tutadigan bu sohani tartibga solishga alohida urg‘u bergan edi.
Ta’kidlanganidek, 2024-2025 yillarda farmatsevtika tarmog‘ini rivojlantirish va investitsiya loyihalarini jadallashtirish bo‘yicha “yo‘l xaritasi” asosida joriy yilda 400 million dollarlik mahsulot ishlab chiqarish, eksportni 200 million dollarga yetkazish rejalashtirilgan. 2 milliard dollarlik 147 ta loyihaga start berilib, shundan 28 tasi 2024 yilda ishga tushirishi belgilangan. 450 turdagi farmatsevtika mahsulotini mahalliylashtirish mo‘ljallangan. Ishlab chiqarishni xalqaro standartlarga o‘tkazish, narx va sifat mutanosibligini ta’minlash maqsadida sohada raqamlashtirishni bu yil 65 foizga yetkazish, keyingi yil esa to‘liq yakunlash vazifasi kun tartibiga qo‘yildi. Bu orqali farmmahsulotlar narxini kamida 20 foizga arzonlashtirish mumkinligi qayd etildi. Soha uchun malakali mutaxassislar tayyorlash bo‘yicha ham ko‘rsatmalar berildi.
Mutaxassislar mamlakatimizda dorixonalar ko‘pligi (o‘rtacha 2 ming aholi uchun 1 ta dorixona to‘g‘ri kelishi) iqtisodiy jihatdan foyda keltirgan bo‘lsa-da, ijtimoiy tomonidan ko‘proq zararli ekanini aytmoqdalar. Chunki har qadamda dorixona bo‘lgach, retseptsiz dori vositalarini sotish holatlariga butkul chek qo‘yish imkonsiz qolmoqda. Demak, o‘sha masala – sohada har qancha yaxshi o‘zgarishlar, istiqbolli rejalar amalga oshmasin, farmatsevtika rivojiga erishish, aholining sifatli, xavfsiz, kafolatlangan va arzon dori vositalari hamda tibbiy buyumlar ta’minotini to‘m ma’noda yaxshilash uchun nazorat instituti har qachongidan ham kerak bo‘lmoqda.
Nazorat institutining ishlashi uchun birinchilar qatori, tabiiyki, xalq ishonch bildirgan siyosiy partiyalar tashabbuskor bo‘lmog‘i lozim.
Farida MAHKAMOVA