Muallif: root_super

So‘z – O‘zXDP yetakchilariga

 

Toshkent viloyati partiya kengashi raisini eshitamiz!

Bugun joylarda hayot qaynagan, islohotlar ko‘lami keng. Har qadamda o‘zgarishlarga guvoh bo‘lamiz. Ana shunday muhim pallada mahalliy Kengashlardagi XDP deputatlari nimalar bilan mashg‘ul, joylardagi partiyamiz tashkilotlari-chi? Ana shu savollarga javob topish maqsadida O‘zXDP Toshkent viloyat kengashiga bordik. Maqsadimiz viloyat partiya kengashi raisi, xalq deputatlari viloyat Kengashidagi O‘zXDP deputati Akmal Umaraliyev bilan suhbatlashish edi.

Partiya binosiga kirib borganimizda viloyat partiya kengashi raisi o‘z xonasida bir guruh saylovchilar bilan gaplashib turgan ekan. Bizga ma’lum bo‘lishicha, shu kuni ohangaronlik saylovchilar murojaat bilan kelishgan. Ularning aytishicha, tumandagi «Nurobod» mahallasida joylashgan texnikum binosi ta’mirtalab holatda, sport zali ham achinarli ahvolda. Saylovchilar texnikumni ta’mirlash masalasida yordam so‘rashgan.

– Ushbu murojaat ijobiy hal etilishi uchun astoydil harakat qilaman. Avvalo, muammo yuzasidan takliflar tayyorlaymiz, mutasaddi tashkilotlar rahbarlariga deputatlik so‘rovlari jo‘natamiz. Odamlarimizning xohish-irodasi amalga oshmaguncha tinchimaymiz, – deb partiya kengashi raisi bizni xonasi tomon boshladi.

Gap orasida yana shunday dedi:

– Endi tasavvur qiling, har bir tuman, shahar, viloyatning qanchadan-qancha deputati, xalq saylagan vakillari bor. Hamma yuragi yonib ishlasa, ishonchni oqlash uchun behalovat bo‘lsa, qanchadan-qancha murojaatlar hal bo‘ladi, odamlarni o‘ylantirayotgan ko‘pdan-ko‘p muammolar yechiladi. Shunday masalalar borki, vaqt ham, katta mablag‘ ham talab etmaydi. Shunchaki e’tiborning o‘zi uni hal qilish uchun yetarli. Faqat deputat saylovchilari uchun jon kuydirsa bo‘ldi…

– Xalq deputatlari mahalliy Kengashlarda XDP katta kuch va salohiyatga ega. Siz yetakchilik qilayotgan partiya tashkiloti ana shu imkoniyatdan qay darajada foydalanmoqda? Ko‘zga ko‘rinarli tashabbuslar haqida nima deyish mumkin?

– Aytish kerakki, mahalliy Kengashlardagi partiya guruhlarimiz joylarda Xalq demokratik partiyasining siyosiy manfaatlarini ifodalaydigan, himoya qiladigan eng muhim kuchdir. Mahalliy Kengashlardagi deputatlarimiz faoliyatiga nazar tashlasak, maqtovlar ham, tanqidlar ham bor…

O‘tgan yilning oktabr oyida o‘tkazilgan saylov natijasiga ko‘ra, xalq deputatlari Toshkent viloyat Kengashiga ikkinchi o‘rinda 13 nafar deputat saylandi. Xalq deputatlari tuman va shahar Kengashlarida O‘zXDP deputatlari 106 nafarni tashkil etadi. Shundan 35 nafari xotin-qizlardir.

Bugun o‘zgarishlar katta, islohotlar ko‘lami keng. Deputatlar ham shunga yarasha faol bo‘lishi, o‘zgarishlarga tayyor turishi kerak, deb o‘ylaymiz. Bu ko‘pning vakili uchun muhim masalalardan biri hisoblanadi.

Shundan kelib chiqib, aholining ijtimoiy himoyasi bilan bog‘liq masalalarda parlament va deputatlik nazorati tizimli yo‘lga qo‘yilgan. Tahlil qilib ko‘radigan bo‘lsak, keyingi paytlarda mamlakatimizda islohotlarning markaziy nuqtasiga chiqayotgan muhim sohalarda deputatlik nazorati olib borildi va ular sessiyalar kun tartibiga kiritildi.

Masalan, partiyamizning amaliy Harakatlar dasturi ijrosini ta’minlashda Toshkent viloyat partiya tashkilotlari va xalq deputatlari mahalliy Kengashlardagi partiya guruhlari tomonidan bir qator ijobiy ishlar amalga oshirildi.

Dasturda bandlik, ta’lim, sog‘liqni saqlash, transport, qurilish, uy-joy, kommunal, qishloq xo‘jaligi va joylarda xizmat ko‘rsatish sohalarini rivojlantirish masalalariga oid 92 ta masala qamrab olindi.

Amaliy Harakatlar dasturidagi yo‘nalishlar bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasining tegishli qonunlari, boshqa me’yoriy-huquqiy hujjatlar ijrosi jamoatchilik va deputatlik nazorati sifatida o‘rganildi va shundan kelib chiqib, 90 ta masala partiya guruhlari, 90 ta masala doimiy komissiya yig‘ilishiga va 82 ta masala sessiya kun tartibiga olib chiqildi, partiya elektorati manfaatlariga doir tegishli qarorlar qabul qilinishiga erishildi.

Shuningdek, hududlardagi mavjud muammolarni hal etishga qaratilgan 275 ta deputatlik so‘rovlari yuborilib, shundan 197 tasi ijobiy yechim topdi. Bundan tashqari, 88 marotaba joylardagi hududiy rahbarlar va mansabdor shaxslarning hisobotlari va axborotlari eshitildi.

Amaliy Harakatlar dasturi tumanlar kesimida tahlil etilganda Piskent, Toshkent, Yuqori Chirchiq, Bo‘stonliq tuman va Chirchiq shahar Kengashlari partiya guruhlari samarali va tizimli ish olib borishdi.

Raqamlardan ko‘rinib turibdiki, joylarda yechimini kutayotgan masalalar oz emas. Fuqarolarni o‘ylantirayotgan ijtimoiy masalalar qay darajada samara va natija berayotgani deputatlik nazoratini olib borish davomida yanada yaqqol, aniq ko‘rinadi. Qonunlar, qaror, dasturlar va boshqa muhim hujjatlarning ijrosi, ya’ni, ro‘yobini bilish uchun ko‘proq odamlar orasida bo‘lish, har bir mahallaga, har bir xonadonga kirib borish kerak.

Ko‘zga ko‘rinarli muhim tashabbuslarga to‘xtaladigan bo‘lsam, biz bir qator loyihalarimiz bilan mahallalarga, saylovchilar orasiga kirib boryapmiz, ular bilan yelkama-yelka turyapmiz.

Og‘ir ijtimoiy vaziyatga tushib qolgan xotin-qizlarga mahalliy Kengash deputatlarini biriktirgan holda ularning muammosini bosqichma-bosqich hal etish, ijtimoiy-huquqiy va psixologik yordam ko‘rsatish maqsadida «Ayollarga ko‘mak» loyihasi o‘tkazildi. Mazkur loyiha doirasida 122 ta tadbir tashkil etilib, 435 nafar ijtimoiy ko‘makka muhtoj, og‘ir ijtimoiy vaziyatga tushib qolgan xotin-qizlarning muammolari o‘rganildi. Jumladan, 15 nafar nogironligi bor xotin-qizlarga aravacha, 12 nafariga qo‘ltiqtayoq va eshitish moslama si olishga ko‘mak berildi. Shuningdek, deputatlar ko‘magida 3 nafar xotin-qiz yangi uy-joy bilan ta’minlandi. 6 nafariga tikuv mashinasi olib berishda yordam ko‘rsatildi. 178 nafar ayolga huquqiy-psixologik yordamlar ko‘rsatildi.

Nogironligi bo‘lgan shaxslarning jamiyat ha yotiga integratsiya jarayonidagi mavjud muammolarni o‘rganish va ularni hal etish bo‘yicha takliflar ishlab chiqish maqsadida «Teng huquq – teng imkoniyatlar» loyihasi doirasida 44 marotaba tadbir tashkil etildi. Tadbirlarda 150 nafar nogironligi bo‘lgan shaxslarga amaliy ko‘maklashildi.

Aholi turmush darajasini yanada yaxshilash, kambag‘allikni qisqartirish, muammolarni tezkorlik bilan joyida hal etishga qaratilgan 87 marotaba «Deputat mahalla da» loyihasi amalga oshirildi. Deputatlar tomonidan aholi muammolarini o‘rganish maqsadida 95 marotaba sayyor qabullar o‘tkazilib unda 2152 nafar fuqaro qatnashdi, ushbu sayyor qabullarda 635 ta muammoli masala ko‘tarilib, shundan 540 tasi ijobiy hal etildi, qolgan masalalar deputatlar tomonidan nazoratga olindi.

Muhimi, qancha yig‘ilishda ishtirok etganimiz emas, odamlarning mushkulini oson qiluvchi takliflar, masalalarni ko‘targanimizda, deb o‘ylayman. Qaysi tizim, qaysi soha yaxshi ishlamayotgani, aholi nimalardan norozi ekanini ko‘proq ularning o‘zidan eshitamiz. Fuqarolardan olingan ma’lumotlar asosida kamchiliklarni tuman hokimiga aytgan vaqtlarimiz ko‘p bo‘ladi.

– Siz viloyat partiya kengashi ishidan shaxsan o‘zingiz qoniqasizmi? Partiya kengashi yo‘l qo‘ygan xatolar sizningcha, nimalardan iborat? Kamchiliklar qanday va qaysi paytda ijobiy tendensiya tomon siljiydi?

– E’tiborga molik ishlar ko‘p, albatta. Ammo bu — sohada barcha ishlar risoladagidek degani emas. Yanada faol ishlash, katta-katta tashabbuslar bilan chiqish uchun ishga solinmagan imkoniyatlarimiz bor, shundan unumli foydalanishimiz kerak.

Bir narsa aniqki, mamlakatimizda yildan-yilga demokratik muhit tobora mustahkamlanib boryapti. Bir paytlar quruq hisobot berish, shunchaki qo‘l ko‘tarib, tasdiqlash bilan o‘tgan sessiyalarimiz hozir jonlangan. Deputatlarimizning sessiyalardagi ishtiroki ancha faollashgan.

Shunday hollar ham bo‘ladiki, sessiyada fikr-mulohaza va takliflarimiz qabul qilinishi uchun tortishishga, bahslashishga to‘g‘ri keladi. Chunki deputat ko‘p, ularning har biri o‘zi saylangan siyosiy partiyaning manfaati, elektorati istaklaridan kelib chiqib, qaror qabul qilinishini istaydi. Shunga qaramay, to‘g‘ri aytilgan fikrni qo‘llab-quvvatlash, yagona to‘xtamga kelish yo‘lini topamiz.

Viloyat partiya kengashi tashabbusi bilan «Deputatning bir kuni», «Kengash raisining faoliyati», «Deputatlik so‘rovlari natijadorligi» kabi mavzularda viloyat, tuman, shahar kengashlarida tadbirlar o‘tkazilishi rejalashtirilgan. Shuningdek, ishimiz natijadorligini sarhisob qilish uchun har chorak oxirida deputatlar bilan anjuman tashkil qilinadi. Bu anjumanda faol deputatlar o‘z faoliyati haqida ma’lumot berishadi. Bu esa yangi saylangan deputatlar uchun amaliy dars bo‘ladi.

Ochig‘ini aytish kerak, muammo va murojaatlardan qochib yuradigan deputatlar ham yo‘q emas. Aytaylik, o‘ziga yuklatilgan vazifalarga e’tiborsiz qarab kelayotgan partiya guruhlari ham bor. Masalan, viloyatimizda ichimlik suvi muammosidan qiynalib kelayotgan hududlar mavjud.

Qishloqlarda, mahallalarda ichki yo‘llarni ta’mirlash, shuningdek, issiqlik ta’minoti masalasi, elektr energiya, tungi chiroqlar yo‘qligi bilan bog‘liq qator muammolar aholining haqli e’tirozlariga sabab bo‘lyapti.

Ushbu masalalarda davlat hokimiyati va boshqaruv organlari rahbarlarining axborot va hisobotlari yetarlicha eshitilmasdan qolmoqda. Aksariyat hollarda partiya guruhlari masalani muhokamalarga olib chiqish bilan cheklanib, qabul qilingan qarorlar ijrosi nazoratsiz qolish holatlari kuzatilyapti. Vaholanki, eng muhimi erishiladigan natijadir. O‘z ishiga vijdonan yondashadigan deputat ertaga saylovchilar huzuriga nima, deb borishi haqida ham o‘ylab ko‘radi.

Partiya safiga yangi a’zolarni jalb qilish borasida qilinadigan ishlarimiz ko‘p. Saylovchilar bilan muloqotlarni ko‘paytirish, sayyor qabullar tashkil etish, viloyatning har bir hududiga kirib borishga harakat qilamiz. «Deputat mahallada», «Uyma-uy», «Tibbiy ko‘rik», «Deputat va yoshlar», «Safimizda yoshlar» loyihalari asosida amaliy tadbirlar rejasini tuzdik.

– Yutuqlar haqida gapirdik, xato va kamchiliklarni sanab o‘tdik. Keling, endi bevosita partiyaning jamiyatdagi nufuzini yanada oshirish masalasiga to‘xtalsak. Bundan keyin nimani kutsak bo‘ladi? Yana bir savol. Yuqorida muammolarni aytdingiz.

Xo‘sh, siz bu muammolarni to‘liq bartaraf etishga va’da bera olasizmi?

– Yaqinda viloyatimizdagi 33 ta tashkilotda partiyamizning yangi boshlang‘ich tashkilotlari tuzildi. Yil oxirigacha quyi bo‘g‘inlar sonini 969 taga yetkazish maqsadimiz bor.

Partiyamiz tizimida o‘tkaziladigan «Yosh siyosatchi» ko‘rik-tanlovi orqali bizga xayrixoh bo‘lgan yoshlar safi kengayib bormoqda. O‘tgan yili ushbu loyiha orqali minglab yangi a’zolar partiyamiz atrofida birlashdi.

Bugungi kunda partiya safida 63126 nafar a’zo bo‘lib, ulardan 29748 nafarini ayollar, 18962 nafarini yoshlar tashkil etadi. Yanvar oyida 2109 nafar a’zo qabul qilingan bo‘lib, ularning 862 nafari ayollar, 560 nafari yoshlar. Shuningdek, quyi bo‘g‘in elektoratimiz bilan «Siyosatchi ayol» ko‘rik-tanlovi, «Siyosatdagi yoshlar» intellektual turnir o‘tkazishni rejalashtirayapmiz.

Deputatlik birlashmalari va partiya tashkilotlari ma’lum murojaatlarni hal etish bilan birga, hududlarda partiya elektorati manfaatlariga xizmat qiladigan me’yoriy-huquqiy hujjatlarning ijro holati haqida aniq xulosani shakllantirishi kerak, deb o‘ylayman.

Shu munosabat bilan faoliyatimizning barcha darajasida deputatlik va jamoatchilik nazoratini kuchaytirishni rejalashtirganmiz. Bu orqali mahalla, tuman va shaharlarning ijtimoiy rivojlanish holatini tizimli ravishda monitoring qilamiz.

Umuman olganda, kamchiliklar ustida ishlab, partiya tashkilotlari faoliyatini yanada kuchaytirish, xalq deputatlari mahalliy Kengashlardagi deputatlik guruhlari nufuzini oshirish bo‘yicha qat’iy rejalarimiz bor. Imkoniyatlarimiz ko‘p, vakolatlarimiz ham yetarli. Ishonamanki, rejalarimizning barchasi amaliy natijalarimizda aks etadi. Eng muhimi, xalq ehtiyojlaridan uzilib qolmaslikka harakat qilamiz.

 

***

 

To‘g‘ri, amalga oshirilayotgan e’tiborga molik ishlar ko‘p, lekin jarayon to‘xtab qolmasligi, vaqt o‘tgani sari izchil tus olishi kerak. Yil boshlanganiga hali ko‘p bo‘lmadi, oldinda hali vaqt ham bor. Ko‘ramiz, kuzatamiz, birinchi yarim yillikda viloyatdagi barcha deputatlarning tashabbusini faol yoritishga biz ham umid qilamiz.

Xo‘sh, deputat sifatida siz ishingizdan qay darajada qoniqyapsiz? Mahalliy Kengashlardagi bugungi vaziyat, haqiqiy manzara aslida qanday? Keyingi sonlarimizda boshqa viloyatlardagi deputatlarimiz, mahalliy partiya tashkilotlarimizdan shu savollarga javob izlaymiz. Kuting, keyingi manzil sizning hududingiz bo‘lishi mumkin.

 

«O‘zbekiston ovozi» muxbiri

Laziza Sherova

suhbatlashdi.

«O‘zbekiston ovozi», 12.3.2025, №10

 

 

O‘zbekiston Xalq demokratik partiyasidan saylangan deputatlar joylarda tizimli ravishda o‘rganishlar olib bormoqda.

Xususan, xalq deputatlari Bekobod tumani Kengashidagi partiya guruhi a’zosi Iroda Qodirova «O‘rikzor» MFYda fuqarolar murojaatlari yuzasidan o‘rganish olib bordi. Aniqlandiki, mahalladagi 5 ta ko‘cha ta’mirtalab holatga kelib qolgan.

Shuningdek, mahalladan chiqindilar olib ketilmayotgani, xonadonlarga ichimlik suvi quvurlari tortilmagani, aholi mahalla boshidagi 1 dona krandan suv tashib foydalanayotgani ma’lum bo‘ldi. Ushbu masalalar yuzasidan mutasaddi tashkilotlarga xat bilan chiqilishi aytildi.

Deputat shu kuni kam ta’minlangan, ehtiyojmand oilalar xonadonida bo‘lib, ularning turmush tarzi bilan tanishdi. Murojaatlar yuzasidan huquqiy tavsiyalar berdi.

 

O‘zXDP Markaziy Kengashi

Axborot xizmati.

 

 

O‘zbekiston Xalq demokratik partiyasi Farg‘ona tuman kengashi tomonidan “Yilning eng yaxshi BPT yetakchisi” ko‘rik-tanlovining tuman bosqichi o‘tkazildi.

Tanlovning asosiy maqsadi — partiyaning mafkuraviy g‘oyalarini keng targ‘ib qilish, partiya a’zolari orasida ijodiy va ilmiy salohiyatga, yuksak intellektual qobiliyat va axloqiy fazilatlarga ega bo‘lgan kadrlarni tanlab olishdan iborat.

Shuningdek, partiyaning boshlang‘ich tashkilotlarida raqobat muhitini yaratish va faol, tashabbuskor yetakchilarni rag‘batlantirish masalalari ham maqsad qilingan.

Bundan tashqari, tanlov partiya a’zolarining professional va shaxsiy qobiliyatini baholaydi. Shu orqali partiyaning siyosiy rivoji va kadrlar zaxirasi yuksalishini ta’minlashga erishiladi.

 

O‘zXDP Markaziy Kengashi

Axborot xizmati.

 

 

Xalq deputatlari Vobkent tuman Kengashidagi O‘zbekiston XDP guruhi a’zosi Omon Muxtorovga «Shanba» mahalla fuqarolar yig‘inidagi Obodmahalla, Xalqobod va Shamsiobod qishloqlari fuqarolari tomonidan murojaat kelib tushgan edi.

Unda aholi xonadonlarida zax ko‘tarilishi natijasida bir qator noqulayliklar yuzaga kelayotgani, shu bois hududdan o‘tgan zaxkashni tozalashda yordam so‘ralgandi.

Mazkur masala bo‘yicha deputat tomonidan tuman suv xo‘jaligi bo‘limiga deputatlik so‘rovi yuborildi va maxsus texniklar yordamida zaxkash tozalandi. Natijada zax ko‘tarilishining oldi olindi.

 

O‘zXDP Markaziy Kengashi

Axborot xizmati.

 

 

O‘zbekiston XDP Kattaqo‘rg‘on shahar kengashi tashabbusi bilan «Chordara» mahalla fuqarolar yig‘inidagi boshlang‘ich partiya tashkilotida hisobot yig‘ilishi o‘tkazildi. Unda bir qator masalalar ko‘rib chiqildi.

Jumladan, 2024 yilda amalga oshirilgan ishlar yuzasidan hisobot tinglandi. Shuningdek, yig‘ilishda F.Nizomov «Chordara» MFY BPT yetakchisi etib qayta saylandi.

Xuddi shunday tadbir O‘rta Chirchiq tumani «Inson» ijtimoiy xizmatlar agentligidagi boshlang‘ich tashkilotda ham bo‘lib o‘tdi.

Hisobot-saylov yig‘ilishlarida Atrof-muhitni asrash va “yashil iqtisodiyot” yilida amalga oshiriladigan vazifalar belgilab olindi.

 

O‘zXDP Markaziy Kengashi

Axborot xizmati.

 

 

Qonun hujjatlari, bilamizki, «Normativ-huquqiy hujjatlar to‘g‘risida»gi qonun bilan tartibga solinadi. So‘nggi paytlarda qonun ijodkorligi jarayoni ancha kengaydi va takomillashdi. me’yoriy-huquqiy hujjatlar sifati, hayotiyligi, amaliyotdagi samaradorligiga oid talablar oshdi. Tabiiyki, bu jarayon islohotlar, turmush tarzimizdagi o‘zgarishlar, zamonaviy kasb-hunarlar, umuman, jamiyatdagi yangi qarash va tushunchalar bilan bevosita bog‘liqdir. Shu ma’noda qonunchilik ham bugungi zamon talablaridan kelib chiqqan holda qator yangi moddalar bilan to‘ldiriladi, boyitiladi.

Oliy Majlis Qonunchilik palatasidagi O‘zbekiston XDP fraksiyasi yig‘ilishida ko‘rib chiqilgan qonun loyihalarida taklif qilinayotgan o‘zgartirishlar ham tabiiy jarayonlar bilan bog‘liq ekani asos qilib ko‘rsatildi.

 

45 foiz qidiruvdagi shaxs O‘zbekistondan tashqariga chiqib ketgan

Statistik ma’lumotlar tahliliga ko‘ra, so‘nggi 4 yilda respublika bo‘yicha jinoyat sodir qilib, tergov va sudlardan yashiringan 39 038 nafar shaxsga nisbatan qidiruv e’lon qilingan. Ularning 45 foizga yaqini O‘zbekiston Respublikasi hududidan tashqariga chiqib ketgan.

Vaholonki, tegishli qonun hujjatlarida gumon qilinuvchi, ayblanuvchi yoki sudlanuvchiga nisbatan qamoqqa olish ehtiyot chorasi qo‘llanilmagan bo‘lsa-da O‘zbekiston Respublikasidan chiqish huquqini vaqtincha cheklash tartibini joriy etish belgilangan. Bunda surishtiruv, dastlabki tergov yoxud suddan uzrli sabablarsiz bo‘yin tovlashi mumkinligiga yetarli asoslar mavjud bo‘lganda surishtiruvchi, tergovchi, prokuror yoki sudlarning qarori bilan mazkur cheklov o‘rnatiladi.

Fraksiya yig‘ilishida ayni masalaga oid qo‘shimcha va o‘zgartirishlarni qamrab olgan qonun loyihasi ko‘rib chiqildi.

Tashabbuskorlarga ko‘ra, jinoyat-protsessual qonunchilikda protsess ishtirokchilarining O‘zbekistondan chiqish huquqini vaqtincha cheklashni nazarda tutuvchi norma mavjud emasligi protsess ishtirokchilarining davlat hududini tark etib, surishtiruv, tergov va suddan bo‘yin tovlab yurishlariga sharoit yaratib bermoqda.

Bu esa, o‘z navbatida, tergov va sud jarayonlarining cho‘zilishiga, fuqarolarning buzilgan huquqlari o‘z vaqtida tiklanib, odil sudlovni ta’minlashga to‘sqinlik qilmoqda. Shu sababli, Jinoyat-protsessual kodeksini shaxsning O‘zbekiston Respublikasi hududidan chiqish huquqini vaqtincha cheklab qo‘yishni nazarda tutuvchi majburlov chorasi ko‘rsatilgan yangi bob bilan to‘ldirish taklif qilinmoqda.

Yig‘ilishda ko‘rilayotgan mazkur qonun loyihasi bilan taklif etilayotgan moddalarning konsepsiyasiga deputatlar munosabat bildirdi.

Xususan, Firdavs Sharipov chiqish huquqini vaqtincha cheklab qo‘yish masalasi bekor qilinishiga oid me’yor mexanizmi to‘liq ochib berilmagan, degan fikrni bildirdi. Masalan, chiqish huquqini vaqtincha cheklab qo‘yish surishtiruv va dastlabki tergov bosqichida jinoyat ishi tugatilganda, sud muhokamasida esa jinoyat ishini tugatish haqida ajrim chiqarilganda yoki hukm qonuniy kuchga kirganda bekor qilinishi lozim ekani ko‘rsatib o‘tilgan. Biroq jinoyat ishi surishtiruv tugatilmasdanoq ushbu choraga zarurat qolmaganda, surishtiruvda yoki tergovda kimning qarori yoxud qanday hujjat asosida bekor qilinishi haqidagi tushunchaga oydinlik kiritish zarur.

Tashabbuskorlar qaror, ajrim va hukm asosida bekor qilinishini ta’kidladi. Agar bunga qadar ham zarurat yuzaga kelsa, tergovchi yoki prokurorda protsessual chorani bekor qilish huquqi qonunchilikda mavjud ekanini qayd etdi.

Deputat savolga berilgan javob qonunda aks etmagani, ochiqlanmaganini ta’kidladi. Tashabbuskorlar keyingi o‘qishgacha takliflar asosida tuzatish kiritadigan bo‘ldi.

 

O‘ttiz kundan to‘qson kunga o‘zgartiriladi

Yig‘ilishda muhokama qilingan qonun loyihalaridan biri «Maxsus yuklar va harbiy tarkiblarning tranziti to‘g‘risida»gi qonunga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish bilan bog‘liq. Unga ko‘ra, tranzit ruxsatnomasini berish yoki uni berishni rad etish to‘g‘risidagi qaror ariza olingan kundan e’tiboran yigirma kundan oshmaydigan muddatda qabul qilinishi belgilangan. Shuningdek, mazkur muddatni uzaytirishga asos bo‘luvchi holatlarni hamda uzaytirish mumkin bo‘lgan muddat chegarasini aniq ko‘rsatish nazarda tutilgan.

Biroq Vazirlar Mahkamasining «O‘zbekiston Respublikasi hududi orqali maxsus yuklar va harbiy tarkiblarning tranzitini davlat tomonidan tartibga solish va nazorat qilish to‘g‘risida»gi 2002 yil 21 fevraldagi qarori bilan mazkur muddat yigirma kundan oshmasligi zarurligi qayd etilgan.

Bundan tashqari, Qonunda ushbu muddatni uzaytirishga asos bo‘luvchi holatlar hamda uzaytirilishi mumkin bo‘lgan muddat chegarasi aniq belgilanmagan.

Tashabbuskorlar maxsus yuklar va harbiy tarkiblarning tranzitiga ruxsatnoma berish yoki uni berishni rad etish to‘g‘risidagi qaror ariza olingan kundan e’tiboran yigirma kundan oshmaydigan muddatda qabul qilinishiga oid o‘zgarishni taklif etmoqda. Zarur hollarda mazkur muddat bir oygacha uzaytirilishi mumkinligini belgilash ham nazarda tutilmoqda.

Shu bilan birga maxsus yuklar va harbiy tarkiblarning tranzitiga ruxsatnomaning amal qilish muddatini amaldagi o‘ttiz kundan to‘qson kunga o‘zgartirish taklif etilmoqda.

Ta’kidlandiki, mazkur loyihaning qabul qilinishi tranzit tashuvlarning hajmini oshirishga xizmat qiladi. Bundan tashqari, logistika tizimini rivojlantirish va milliy qonunchilikdagi bo‘shliqlarni bartaraf etish hamda transport sohasidagi qonunchilikni takomillashtirishga olib keladi.

Yuqoridagilarni inobatga olgan holda, fraksiya a’zolari qonun loyihasining konsepsiyasini qo‘llab-quvvatladi.

 

Mas’uliyati cheklangan jamiyat nimaga va qanday holatda javobgar bo‘ladi?

Tahlillarga ko‘ra, amaldagi «Mas’uliyati cheklangan jamiyatlar to‘g‘risida»gi qonunni yanada takomillashtirish taqozo qilinmoqda. Shundan kelib chiqib, qator o‘zgartirishlar fraksiya yig‘ilishida ko‘rib chiqildi.

Tashabbuskorlarning fikricha, qonunchilikdagi ba’zi bo‘shliqlarning to‘ldirilishi jamiyat ishtirokchilari huquqlari va qonuniy manfaatlari kafolatlarini yanada mustahkamlashga, ulushlarning aldov yoki firibgarlik yo‘li bilan o‘zlashtirilishiga yo‘l qo‘ymasligini ta’minlashga huquqiy asos sifatida xizmat qiladi.

O‘z navbatida, bu mulkdorlar sinfining yanada o‘sishi va rivojlanishiga, xususan, investitsiya muhiti rivojlanishiga, faol xorijiy investorlarning mamlakatimizga kirib kelishiga zamin yaratadi. Masalan, loyihada jamiyat nafaqat litsenziya, balki boshqa ruxsat etuvchi hujjatlar va xabardor qilish tartibida faoliyat turlari bilan shug‘ullanishi mumkinligi nazarda tutilmoqda. Jamiyatlarning filiali va vakolatxonalarini ochish hamda sho’ba va qaram xo‘jalik jamiyatlari tartiblari alohida modda sifatida belgilanmoqda.

Shuningdek, jamiyat ishtirokchilariga o‘z korporativ huquqlarini amalga oshirish to‘g‘risida korporativ shartnomalar tuzish kabi yana o‘nga yaqin huquqlari kafolatlanmoqda.

Deputat Anvarxon Temirovga ko‘ra, qonun loyihasi bilan bir qator muammolarga qonuniy choralar belgilanmoqda. Biroq ba’zi masalalarda tushuncha keng ochib berilmagan. Masalan, loyihada jamiyat o‘z majburiyatlari yuzasidan o‘ziga qarashli barcha mol-mulk bilan javobgar bo‘ladi, deb ko‘rsatilmoqda. Qanday holatda, nimaga nisbatan javobgar bo‘lishiga oydinlik kiritish so‘raldi.

Tashabbuskorlarga ko‘ra, jamiyat va jamiyatda ijro organi degan ikki xil tushuncha bor. Ijro organi jamiyat faoliyatiga bevosita javobgar hisoblanadi. Shuningdek, jamiyat ishtirokchilari degan tushuncha ham bor. Umumiy qoidaga ko‘ra, ta’sischi jamiyat uchun javob bermaydi. Ya’ni, ta’sis hujjatlarida nazarda tutilgan jamiyatning umumiy mulkiga jamiyat ishtirokchilari javobgar emasligi, ularining javobgarlik darajasi va chegarasiga oid masalada bo‘shliq bor edi. Taklif etilayotgan o‘zgarishlar bilan bu borada javobgar aniq belgilanmoqda.

 

Homiylik faoliyati va mahkumlarga yengillik berish

Fraksiya yig‘ilishida tuzalish yo‘liga o‘tgan mahkumlarga yengillik berishni nazarda tutuvchi qonun loyihasi ham atroflicha ko‘rib chiqildi.

Fraksiya a’zosi Zuhra Shadiyeva mahkumlarning tuzalish yo‘liga o‘tganligi qanday mezonlarga asosan tasdiqlanishi va qanday nazorat qilinishi haqida mutasaddilarga savol bilan yuzlandi. Qonun tashabbuskorlari bu masalada respublika Ma’anaviyat va ma’rifat markazi xodimlaridan iborat ekspertlar jamoasi jalb etilganini bildirdi. Deputat xolis va professional mutaxassislar xulosa berishi zarurligini, jarayonda mustaqil ekspertlar ishtirok etishi, ochiq, shaffof tizim shakllantirilishi kerakligini alohida ta’kidladi.

«O‘zbekiston Respublikasining ayrim qonun hujjatlariga homiylik faoliyatini amalga oshirish tartibini takomillashtirishga qaratilgan qo‘shimcha va o‘zgartirishlar kiritish to‘g‘risida»gi qonun loyihasi ikkinchi o‘qishda muhokamadan o‘tkazildi.

Fraksiya a’zosi Iba Narizova yurtimizda jismoniy va yuridik shaxslarning homiylik bilan shug‘ullanishi kengayayotgani, lekin homiylik xayriyalarini yig‘ish tartibi, mezonlari qonunchilikda aniq belgilanmagani sababli ayrim g‘araz niyatli shaxslar ishonchga kirib, manfaatdorlik payida bo‘layotgani, bunday xabarlar OAVda chiqib turganini ta’kidladi. Bunday muammoli holatlarning oldini olish bo‘yicha qonun loyihasida ta’sir choralari nazarda tutilgan-tutilmaganini so‘radi.

Qonun tashabbuskorlari loyihada homiylik xayriyalarini yig‘ish tartibini buzishning oldini olishga, homiylik tashkilotlari faoliyatining shaffofligini oshirishga xizmat qiladigan me’yorlar belgilayotganini ma’lum qildi. Deputatlar bunday yondashuvni qo‘llab-quvvatlashini qayd etib, qo‘shimcha mulohazalarini ham bildirishdi.

O‘zbekiston XDP fraksiyasi a’zolari qonun loyihalari yuzasidan o‘z fikr-mulohaza va takliflarini bildirdi. Xususan, qonun loyihalari huquqiy munosabatlarni osonlashtirishi, huquq va manfaatlarni himoya qilishi kerakligi, to‘g‘ridan-to‘g‘ri ishlash mexanizmlariga ega bo‘lishi zarurligi ko‘rsatib o‘tildi.

Fraksiya a’zolari qonun loyihalarini ma’qullash haqida qaror qabul qildi.

Shuningdek, fraksiya yig‘ilishi yakunida Prezident tomonidan o‘tkazilgan Korrupsiyaga qarshi kurashish milliy kengashi yig‘ilishida ko‘tarilgan masalalar yakunlari, xususan, yurtimizda korrupsiyadan xoli muhit yaratish bo‘yicha qilingan ishlar samaradorligi, kelgusi vazifalarni amalga oshirish masalalari ham muhokama qilindi.

Fraksiya rahbari Ulug‘bek Inoyatov ushbu yig‘ilishda Prezidentimiz tomonidan parlament va partiyalar oldiga qo‘yilgan vazifalar ijrosini ta’minlashga faollik bilan yondashuv zarurligini ta’kidladi. Qolaversa, qabul qilinayotgan qonunlarda korrupsiyaga qarshi kurashishga doir yangicha yondashuvlar asosida ishlash kerakligiga alohida urg‘u berildi. Har oyning yakunida deputatlarning o‘z saylov okruglariga chiqishlari barobarida ularning sohaviy faoliyatiga binoan hududlarda korrupsiyaviy holatlar, uning ijtimoiy sabablarini aniqlash yuzasidan o‘rganishlar tashkil etish taklifi ham ilgari surildi. Kelgusidagi faoliyatni bildirilgan mulohaza va tavsiyalar asosida olib borish belgilandi.

 

Zilola UBAYDULLAYEVA,

«O‘zbekiston ovozi» muxbiri.

«O‘zbekiston ovozi», 12.3.2025, №10