Автор: root_super

Ўзбекистон ва Франция стратегик ҳамкорга айланди

Posted on | by root_super | Leave a Comment on Ўзбекистон ва Франция стратегик ҳамкорга айланди

Ўзбекистон ва Франция ўртасида 1992 йил март ойида дипломатик муносабатлар ўрнатилган бўлса, кейинги йилларда кенг қулоч ёйди.

Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёевнинг 2018 йил Францияга амалга оширган расмий ташрифи ўзаро муносабатларнинг янги босқичини бошлаб берган бўлса, давлатимиз раҳбарининг 2022 йилдаги ташрифи олий даражадаги учрашув ва музокараларга бой бўлди. 2023 йилда Франция Президенти Эммануэль Макроннинг мамлакатимизга ташрифи барча соҳалардаги сиёсий мулоқот ва ҳамкорликни изчил ривожлантиришга янги суръат бағишлади.

Ўзбекистонда амалга оширилаётган тараққиёт стратегиясининг Франция раҳбарининг ислоҳотлар дастури билан яқинлиги, йирик халқаро ва минтақавий муаммоларни ҳал қилишда икки давлат ёндашувларининг ўхшашлиги ўзаро муносабатларнинг ривожланиб боришига замин бўлди.

Ўзбекистоннинг Марказий Осиё мамлакатлари билан конструктив ва яхши қўшничилик муносабатларига эришишга қаратилган минтақавий сиёсати Франция ташқи сиёсатининг Марказий Осиё йўналишидаги интилишларига ижобий таъсир кўрсатадиган мутлақо бошқа минтақавий муҳитни яратди. Юқори даражадаги алоқалар ҳам янги ўсувчанлик касб этди.

Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Францияга давлат ташрифи чин маънода янги тарих яратди, десак тўғри бўлади. Париж шаҳрида бўлиб ўтган музокаралар якунида икки мамлакат етакчилари Стратегик шериклик ўрнатиш тўғрисидаги қўшма декларацияни қабул қилди.

Давлат раҳбарлари ҳузурида Мутахассислар ва талабалар ҳаракатчанлиги тўғрисидаги ҳукуматлараро битим, Франциянинг етакчи компаниялари билан Ўзбекистонда 6,5 миллиард евролик истиқболли кооперация лойиҳаларини амалга оширишни назарда тутувчи Инвестиция ва инновация соҳаларидаги ҳамкорлик дастури алмашилди. Ўзбекистон – Франция университетини ташкил этиш тўғрисида ҳукуматлараро битим, соғлиқни сақлаш соҳасида ҳамкорлик тўғрисида декларация, мусиқа, кино ва театр соҳаларида ҳамкорлик тўғрисида тасдиқланган декларациялар нафақат давлатлар, айни пайтда халқларимиз ўртасидаги ҳамкорлик ва дўстлик ришталарининг янада ривожланишига хизмат қилади.

Олий Мажлис Сенати ва Қонунчилик палатасида «Ўзбекистон – Франция» дўстлик гуруҳлари фаол фаолият кўрсатмоқда. Икки давлат парламентлари аъзолари ўзаро ташрифлар алмашуви доирасида парламентлараро мулоқотни чуқурлаштириш истиқболларини мунтазам муҳокама қиляптилар. Ўзбекистон ва Франция БМТ, Европада хавфсизлик ва ҳамкорлик ташкилоти, Европа Иттифоқи ва бошқа халқаро тузилмалар доирасида ҳам шериклар ҳисобланади.

Париж шаҳрида соғлиқни сақлаш, фан ва таълим, маданият, туризм ва бизнес соҳаларида форум ва анжуманлар ўтказилмоқда. Буларнинг барчаси Ғарбдаги асосий ҳамкорларимиздан бири – Франциянинг юртимизга билдираётган юксак ишончини кўрсатади. Президентимизнинг давлат ташрифи икки томонлама муносабатларни стратегик даражага кўтариш учун мустаҳкам замин яратди.

 

Анваржон НУРМАТОВ,

Олий Мажлис Қонунчилик палатасидаги ЎзХДП фракцияси аъзоси.

 

 

Икки томонлама муносабатларда юксалиш даври

Posted on | by root_super | Leave a Comment on Икки томонлама муносабатларда юксалиш даври

Мамлакатимиз Президентининг Францияга тарихий давлат ташрифи жаҳон жамоатчилигининг диққат-эътиборини тортди. Зеро, Ўзбекистон ва Франция ўртасида ўзаро ҳамкорлик бўйича кейинги йилларда мисли кўрилмаган натижаларга эришилмоқда.

Дарҳақиқат, Ўзбекистон ва Франция ўртасидаги ҳамкорлик сезиларли даражада мустаҳкамланиб, турли соҳаларда қатор қўшма лойиҳалар амалга оширилаётгани кўплаб мамлакатлар матбуотида кенг ёритилмоқда. Масалан, Ўзбекистон Президентининг Францияга давлат ташрифи олдидан “London Post” нашрида эълон қилинган мақолада икки давлат ўртасидаги яқин муносабатлар, иқтисодиёт, сиёсат соҳасидаги лойиҳаларни ва гуманитар ташаббусларни амалга оширишда муҳим стратегик шериклиги ҳақида сўз боради.

Хусусан, 2023 йилда Ўзбекистон ҳукумати ва Франция тараққиёт агентлиги ўртасида 2025 йилгача мўлжалланган янги Стратегик ҳамкорлик дастури имзоланган бўлиб, умумий бюджети 1 миллиард евродан ошган дастур доирасида қишлоқ хўжалиги, энергетика, яшил иқтисодиёт, шаҳарсозлик, сув таъминоти, банк-молия сектори, транспорт тармоқларида самарали лойиҳалар татбиқ қилинмоқда.

Франция бизнесининг иштироки республикамиз иқтисодиётининг коммунал хўжалик (Veolia, Suez, Eiffage), энергетика, жумладан, “яшил” энергетика (EDF, Total Eren, Voltalia, Orano), озиқ-овқат саноати (Lactalis) каби муҳим соҳаларида сезиларли даражада ошди. Савдо-иқтисодий ҳамкорлик бўйича Ҳукуматлараро комиссия ва Ўзбекистон – Франция Савдо палатаси икки томонлама алоқаларни ривожлантиришнинг муҳим механизмлари ҳисобланади.

Шунингдек, маданий-гуманитар соҳалардаги яқин алоқалар ҳам фаол кенгаймоқда. Сўнгги етти йилда туризм, археология, дизайн, мода, лингвистика, таълим, бизнес-менежмент, соғлиқни сақлаш ва спорт каби йўналишларда 50 дан ортиқ келишувлар имзолангани бунга мисолдир. Бундай келишувлар натижасини Ўзбекистонга келаётган франциялик сайёҳлар сони йилига 20 минг кишига яқинлашганида ҳам кўриш мумкин.

Яна бир эътиборга лойиқ жиҳати, бугунги кунда Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталарида Франция парламенти билан ҳамкорлик гуруҳлари ташкил этилган бўлиб, ўз навбатида Франция Сенатида ҳам “Франция – Марказий Осиё” парламентлараро гуруҳи, қуйи палата – Миллий ассамблеяда эса “Франция – Ўзбекистон” дўстлик гуруҳи фаолият юритмоқда.

Албатта, олий даражадаги учрашувлар Ўзбекистон ва Франция ҳамкорлигини янги поғонага олиб чиқмоқда. Ушбу ҳамкорлик сиёсий ва дипломатик мулоқот ҳамда савдо-инвестициявий, иқтисодий шерикликни ривожлантиришда, таълим, фан соҳаларидаги ўзаро алмашинувни мустаҳкамлашда янада кенг истиқболларни очади.

 

Имомназар ТУРСУНОВ,

Олий Мажлис Қонунчилик

палатасидаги ЎзХДП фракцияси аъзоси.

 

 

Наврўз халқларни бирлаштиради

Posted on | by root_super | Leave a Comment on Наврўз халқларни бирлаштиради

БМТ маълумотларига кўра, ҳар йили дунё бўйлаб 300 миллионга яқин одам Наврўз куни дастурхон ёзади. Бу кунни қаршилайдиган ҳар бир мамлакатда ўзига хос анъаналар мавжуд.

 

Дунёда кўклам анъаналари

Жаҳондаги миллат ва элатларнинг ҳар бирида кўклам фасли ва янги йилга бағишланган анъана-ю урф-одатлари бор. Уларнинг барчаси ўзига хос ва жозибали. Жумладан, Хитойда янги йил айёми январь ойи охири, февраль ойи бошларига тўғри келади. Янги йилни нишонлаш “уй тозалаш”дан, эскирган буюмларни чиқариб ташлашдан бошланади. Бу қадимий юртда янги йил тантаналари “Чунь чзе” – баҳор байрамига уланиб кетади. Эрамиздан аввалги иккинчи асрдан бери нишонланиб келинаётган “Чунь цзе” байрамининг мазмун-моҳияти, яъни, хонадонларда меҳмон кутиш, меҳмонга бориш, қарияларни зиёрат қилиш, болаларни хурсанд қилиш, деҳқончилик ишларига киришиш кабилар худди бизнинг Наврўз удумларини эслатади.

Хитойда баҳор байрамида шовқинли халқ фестиваллари ва ярмаркалари кетма-кет бир неча кун давомида ўтказилади. Шер ва аждаҳо рақслари, “қуруқлик қайиқлари”нинг доира бўлиб қўшиқ куйлашлари, ёғочоёқлардаги намойишлар хурсандчилик руҳиятини янада кўтаради.

Японияда 21 март (кабиса йилларида, 20 март) баҳорги тенг кунлик «Шумбун но ҳи» ёки «Ҳиган но туничи», деб номланади. Бу давлат байрами бўлиб, табиатга ва барча тирик мавжудотларга муҳаббатни ифодалайди. Шу куни кўплаб японлар ота-боболарининг қабрларига бориб, тартибга келтиради ва гуллар қўйишади. Японияда, шунингдек, баҳорнинг дастлабки кунлари сакура дарахтининг гуллаши алоҳида байрам қилинади. Боиси мамлакат аҳолиси сакура гулларини турли тушунчалар ва ғоялар билан боғлайди. Сакуранинг гуллаши деҳқонлар асосий озиқ-овқат манбаи бўлган шоли экиш вақтига тўғри келади. Шуни ҳисобга олсак, сакура омад, фаровонлик ва мўл ҳосил рамзидир. 1873 йилгача Японияда янги йил баҳорда, сакуранинг гуллаш даврида нишонланган.

Эронликлар Наврўзни 13 кун давомида байрам қилиб нишонлайди. Аҳоли асосий вақтни хурсандчилик қилиш, қариндошлари ва дўстларини бориб кўришга бағишлайди. Ўн учинчи куни табиат қўйнига чиқишади. Шаҳарлар олов рамзлари билан безалади, гулханлар ёқилади, фонарлар осилади ва мушакбозлик қилинади. Байрам давомида эронлик аёллар махсус маросимда қатнашади. Яъни гулхан устидан сакраб ўтадилар. Бу тадбир азалдан покланиш ва гўзаллик, саломатликка чорловни англатади. Эркаклар қизил кийимларни кийиб, юзларига кул суртишади ва шаҳар кўчаларида сайр қилишади.

Туркиянинг Истанбул шаҳрида апрель ойида Лолалар фестивали бўлиб ўтади. Ингичка учли барглари бўлган қизил гуллар миллий рамз, кўп асрлик маданиятнинг бир қисмидир. Ҳар баҳорда 100 дан ортиқ навдаги миллионлаб лолалар очилади. Фестивалнинг асосий тадбирлари Эмирган боғида ташкиллаштирилади. Энг маҳоратли ландшафт дизайнерлари бутун шаҳар бўйлаб, лолалардан иборат ҳайратланарли композицияларни яратишади.

Бутун дунё бўйлаб баҳорий анъана ва байрамлар қандай кўриниш ҳамда кўламда нишонланмасин, Наврўз айёмидаги сингари барчанинг чеҳрасида табассум, самимият, ҳушнудлик кайфияти уфуриб туради.

 

Хуршидабону НАЗАРОВА,

“Ўзбекистон овози” мухбири.

 

 

“Бизнесни ривожлантириш банки”: Аҳоли билан «хонадонбай» ишлашда самарали ёндашув

Posted on | by root_super | Leave a Comment on “Бизнесни ривожлантириш банки”: Аҳоли билан «хонадонбай» ишлашда самарали ёндашув

Давлатимиз раҳбари ташаббуси билан йўлга қўйилган “маҳалла банкири” тизими аҳоли манфаатларини самарали қўллаб-қувватлаш ва иқтисодий фаолликни оширишни янги босқичга олиб чиқди. “Бизнесни ривожлантириш банки” АТБ томонидан Фарғона вилоятидаги “маҳалла банкир”лари фаолияти ҳамда уларнинг лойиҳалари билан яқиндан таништириш мақсадида ташкил этилган пресс-тур давомида бунга яна бир бор амин бўлдик.

Аслида “маҳалла банкири” банкларнинг маҳалла даражасига тушиб, одамларнинг даромадини оширадиган тизим. «Маҳалла банкири» “хонадонбай” ишлаб, ҳар бир оилага тайёр лойиҳалар ёки бизнес режалар таклиф қилади. Лойиҳанинг барча занжирида – кредит олиш, бизнес очиш, маҳсулот сотиш жараёнларида аҳолига ҳамроҳлик қилади. Содда қилиб айтганда, нолдан даромадга киргунича ўша лойиҳани қўллаб-қувватлайди.

Пресс-тур иштирокчилари дастлаб Фарғона шаҳри “Сурхтепа” МФЙдаги “Хайрихон Камол орзу” оилавий пойабзал ишлаб чиқариш корхонасига ташриф буюрдилар.

– Фаолиятимизни уйимизда 2022 йил бошида 20 нафар ишчи билан бошлагандик – дейди корхона раҳбари Камолиддин Зокиров. – Ишлаб чиқаришни кенгайтириш, қурилиш ва янги техникаларни харид қилиш учун “Бизнесни ривожлантириш банки”дан имтиёзли 300 миллион сўмлик кредит олдик. Бунда «маҳалла банкири»нинг ёрдами катта бўлди. Корхонамизда бир кунда минг жуфт, 20 турдаги аёллар пойабзаллари ишлаб чиқарилмоқда. Ишчилар сони 150 нафарга етди. Уларнинг 17 нафари “Аёллар дафтари”да турса, 45 нафари олдин хорижда ишлаб қайтганлар ҳисобланади.

Узоқ йиллар олис ўлкада ишлаб қайтган, сўнг бир муддат “Хайрихон Камол орзу” корхонасида меҳнат қилган Акромжон Ғойипов ҳам «маҳалла банкири» кўмагида оилавий уй-боғча очиб, ўз бизнесини бошлади.

-Аввалига “Бизнесни ривожлантириш банки” ажратган 33 миллион сўм кредит маблағига зарур жиҳозларни келтирдик, – дейди А. Ғойипов. – Болалар учун барча шароитни яратдик. Ҳозирда боғчамизда тарбияланаётган кичкинтойлар асосан “Хайрихон Камол орзу” корхонасида ишлаётган аёлларнинг фарзандларидир. Бир пайтлар мусофир юртда қийналиб юрган оддий ишчи эдим. Энди эса оилам бағридаман ва тадбиркорман.

“Сурхтепа” МФЙдаги яна бир тадбиркор – Алишер Баҳромов ташкил этган туристик маскан ҳам ОАВ вакилларида катта қизиқиш уйғотди.

– Хонадоним канал бўйида ва сув ёқалаб сўрилардан иборат дам олиш жойларини очганман, – дейди А. Баҳромов. – Бундан ташқари, «маҳалла банкири» кўмагида “Бизнесни ривожлантириш банки”дан 60 миллион сўм кредит олиб, маҳалладошларимиз учун 300 ўринли тўйхона ҳам қуряпмиз. Тўйхона ишга тушса, 15 нафар ёш ишли бўлади.

Фарғона шаҳрида бетон маҳсулотлари ва қурилиш материаллари ишлаб чиқарадиган “Besh bola beton” МЧЖ фаолиятини кенгайтиришда ва юздан ортиқ иш ўринларини яратишда “Бизнесни ривожлантириш банки”нинг молиявий кўмаги катта мадад бўлди. Айни пайтда кўп қаватли уй-жой қуриш билан шуғулланаётган корхона келгусида янада катта режаларни кўзламоқда.

“Бизнесни ривожлантириш банки” АТБ томонидан Фарғона вилоятида банкка бириктирилган маҳаллаларда “Бир контур – бир маҳсулот” тамойили асосида қишлоқ хўжалик маҳсулотларини етиштириш ҳажмини ошириш, аҳолининг ижарага олинган ер майдонларидан самарали фойдаланишини қўллаб-қувватлаш масаласига ҳам алоҳида эътибор қаратилмоқда.

– “Бир контур – бир маҳсулот” тамойили асосида ҳудудларда тупроқ иқлим шароити, фуқароларнинг деҳқончилик маданияти, маҳсулот сотиб олувчи кластер, кооперациялар, қайта ишлаш ва экспортёр корхоналарнинг маҳсулот турига бўлган талаби ҳамда ички истеъмол бозори эҳтиёжидан келиб чиқиб қишлоқ хўжалик экинлари жойлаштирилмоқда, – дейди Қўқон шаҳридаги “Тепалик” МФЙ «маҳалла банкири» Муҳаммаджон Шокиров. – Ҳудудда уч гектар ер майдон 20 нафар фуқарога 15 сотихдан аукцион орқали узоқ муддатли ижарага берилган. Бу экин майдонларида эртапишар шолғом етиштирилмоқда, Ҳисоб-китобга кўра, ҳар бир ер эгасининг оладиган соф фойдаси бир йилда 30 миллион сўмни ташкил этади. Эртапишар шолғом апрель ойида сотиб бўлинади. Иккинчи ҳосил – дуккакли экинлардан бўлган ловия маҳсулоти орқали 15 миллион сўм ишлаб топилса, учинчи экинга ҳам 40 кунлик дуккакли экин уруғи ерга қадалади. Бу орқали ҳам 15 миллион сўм даромад топиш мумкин. Шу тариқа ҳар бир оиланинг 15 сотих ер майдонидан жами йиллик даромади 60-70 миллион сўмга айланади. Бундан ташқари, “Бизнесни ривожлантириш банки” томонидан “Бир контур – бир маҳсулот” тамойили асосида деҳқончиликни йўлга қўйган фуқароларга 60 миллион сўм имтиёзли кредитлар ажратилмоқда.

Худди шундай, Бувайда тумани “Жов” МФЙда «Бир контур – бир маҳсулот» тамойили асосида эртапишар сабзи етиштирилар экан.

Юқоридаги икки маҳаллада аҳоли турмуш даражасини ошириш йўлида қилинаётган мана шундай тизимли ишлар пресс-тур иштирокчиларини бефарқ қолдирмади.

Кейинги манзил Қўқон шаҳридаги “Бастом бува сиҳатгоҳи” МЧЖ бўлди. Ҳар йили ушбу масканга мамлакатимизнинг турли нуқталаридан ҳамда қўшни республикалардан минглаб инсонлар саломатлигини мустаҳкамлаш учун келади.

– Санаториймизда даволаш ишлари 2850 метр чуқурликдан олинадиган йод-бромли шифобахш сув ёрдамида амалга оширилади, – дейди МЧЖ раҳбари Шерзод Исмоилов. – Бу шифобахш сув бўғим касалликлари, бел чурраси, нерв шамоллашлари, остеохондроз, артрит, артроз, бавосил, асаб, урологик хасталикларни даволашда катта натижа беради. Бир йилда 4 ярим минг нафар беморга хизмат кўрсатамиз. Санаторий қошида қўшимча замонавий дам олиш маскани фаолиятини йўлга қўйиш учун «Бизнесни ривожлантириш банки»дан ўтган йили 3 миллиард сўм кредит олдик. Айни кунда қурилиш ишлари кетяпти.

Журналистлар икки кун давомида ҳудудларни ижтимоий-иқтисодий ривожлантиришда “Бизнесни ривожлантириш банки” АТБ салмоқли ҳисса қўшаётганига, татбиқ қилинаётган лойиҳалар халқимиз турмуш фаровонлигини яхшилаш ва маҳаллалар инфратузилмасини ривожлантиришда муҳим роль ўйнаётганига гувоҳ бўлишди. Аҳоли билан «хонадонбай» ишлашда эса «маҳалла банкир»лари яқин ёрдамчи бўлаётгани айни муддаодир.

 

Тоштемир ХУДОЙҚУЛОВ,

“Ўзбекистон овози” мухбири.

 

 

Меҳр-оқибат ва хайр-саховат айёми

Posted on | by root_super | Leave a Comment on Меҳр-оқибат ва хайр-саховат айёми

Миллий қадриятларимизнинг олий намуналаридан бири бўлган Наврўзи олам бу йил ҳам ўзгача шукуҳ билан кутиб олинмоқда. Давлатимиз раҳбарининг шу йил 21 февралдаги “2025 йилги Наврўз умумхалқ байрамига тайёргарлик кўриш ва уни ўтказиш тўғрисида”ги қарори баҳорий байрамга ҳозирлик кўриш ҳамда хайр-у саховат ишларига янги руҳ ва янги мазмун бағишламоқда.

Айни дамда юртимизнинг барча ҳудудларида, ҳар бир хонадонда кўклам юмушлари қаторида Наврўз билан боғлиқ анъаналар, байрамона тадбирлар қизғин бошлаб юборилган. Водийларда, воҳаларда сайиллар ташкил этилмоқда. Опа-сингилларимиз “илик узилди” паллада танга мадор бўлгувчи сумалак, ҳалим, кўк сомсалар каби миллий таомларни тортиқ этишса, йигитларимиз теварак-атрофни обод қилиш, кўчат ўтқазиш, экин-тикин юмушлари билан банд бўлади. Энг муҳими, байрам баҳонасида меҳр-оқибат ришталари янада мустаҳкам илдиз отади. Баҳорга, Наврўзга етказганига шукроналик туйғуси кўнгиллардан кўнгилларга кўчади.

 

Анвархон ТЕМИРОВ,

Олий Мажлис Қонунчилик палатасидаги ЎзХДП фракцияси аъзоси:

— Наврўз одамни, оламни эзгуликка чорлайдиган кун сифатида ҳам азиз ва қадрли. Эзгулик, муҳаббат, хайр-саховат, мурувват, шафқат ва шафоат, янгиланиш ва яшариш айёми қалбларга сурур, олам-олам қувонч ва янги-янги орзу-ҳаваслар бахш этади.

Бу байрам шарқона йилнинг биринчи куни, янги фасл ва деҳқончиликнинг дебочаси сифатида нишонланади. Бу кунларда одамлар бир-бири билан дийдорлашади, совғалар ҳадя қилади, қариялар, касалманд, меҳрга муҳтож кишилар ҳолидан хабар олишади.

Бу йилги байрам тантаналари ҳам мамлакатимизда олиб борилаётган улкан ўзгариш ва янгиланишлар жараёнига ҳамоҳанг тарзда нишонланмоқда. Табаррук кексаларимизнинг дуосини олиш, ногиронлар, ёрдамга муҳтож инсонлар кўнглини кўтариш, ҳашарлар уюштириш, юртимизни янада обод қилиш каби савобли ишларимиз Наврўз тадбирларига уланиб кетмоқда. Муборак Рамазон ойи муносабати билан хонадонларда хайр-саховат йўлида ёзилаётган ифторлик дастурхонлари ғоят файзли бўлмоқда.

Ҳақиқатан ҳам бу айём инсонларни эзгуликка ундайди. Борлиқнинг янгиланиши, яшариши инсонни меҳнат қилиб, ризқ-рўз яратишга даъват қилади.

 

***

Халқ демократик партиясининг кўп минг сонли аъзолари, фаоллар ва депутатларимиз ҳам Наврўзолди хайрли тадбирларда иштирок этиб, эзгу ташаббусларга бош қўшишмоқда. Фаолларимиз айём арафасида ҳашарга чиқиб, кўча-кўйларни обод қилиш, қабристонлар, зиёратгоҳларни тартибга келтириш ишларида намуна кўрсатишмоқда. Турфа хил гул ва дарахт кўчатлари ўтқазишиб, янги боғлар яратишмоқда. Кексаларни ҳар томонлама эъзозлаш, кўмакка муҳтож инсонларга беғараз ёрдам бериш, турли хайрия тадбирлари ҳам партиямиз вакилларининг диққат марказида турибди.

 

Қувонч ва меҳр улашайлик

Ҳар йили Наврўз байрами олдидан ЎзХДП ташаббуси билан жойларда турли маънавий-маърифий тадбирлар ўтказилади, кексалар ва ногиронлиги бўлган фуқаролар ҳолидан хабар олинади. Анъанага кўра, бу йил ҳам барча ҳудудларда “Қувонч ва меҳр улашайлик” акцияси доирасида хайр-саховат тадбирлари ўтказилмоқда.

 

Малика РАШИДОВА,

ЎзХДП Марказий Кенгаши бўлим бошлиғи:

– Эҳтиёжмандларни суяш, ёрдам қўлини чўзиш, савоб учун хайр-эҳсон қилиш халқимизга хос эзгу фазилатлардан саналади.

Ижтимоий бирдамликни кучайтириш, ногиронлиги бўлган инсонларнинг ҳаёт сифатини яхшилаш, уларга кўмак бериш, эҳтиёжманд оилаларни қўллаб-қувватлаш, уларнинг муаммоларига жамоатчилик эътиборини жалб этиш мақсадида ушбу акцияни ўтказяпмиз.

Партиямиз фаоллари ва депутатлар электоратимиз вакилларининг хонадонларига боришмоқда. Партиянинг волонтёр ёшлари томонидан ҳашарлар ўтказиляпти, халқ вакиллари томонидан ногиронлиги бўлган шахсларнинг эҳтиёжлари ўрганилиб, тегишли ташкилотларга мурожаат қилиш орқали уларга амалий ёрдам кўрсатиш чоралари кўрилмоқда.

Шунингдек, республикамиз бўйича «Мурувват» ва «Саховат» уйларида истиқомат қилувчи ногиронлиги бўлган шахслар учун маданий-маънавий тадбирлар ташкил этилмоқда. Зарур буюмлар, совғалар тортиқ қилинмоқда. Бунда ҳар бир вилоят, туман-шаҳар Кенгашлари депутатлари билан ҳамкорликда ушбу ижтимоий муассасаларнинг реал ҳолати, моддий-техник таъминоти, тиббий хизматлар сифатини ўрганиш масаласи ҳам эътибордан четда қолмаяпти.

 

***

ЎзХДП Марказий Кенгаши маълумотларига кўра, ҳозирга қадар республика бўйича 9 та «Мурувват» ҳамда 3 та «Саховат» уйларида депутатлар ва ҳомийлар иштирокида хайрия тадбирлари ташкил этилди.

Тадбирларда кексаларга, ногиронлиги бор инсонларга байрамона кайфият улашилди. Улар учун қизиқарли ўйинлар, кўнгилочар чиқишлар ташкиллаштирилди. Албатта, байрам совғалари ҳам топширилди.

Юртимиз бўйлаб Наврўз тадбирлари уюшқоқлик ва кўтаринкилик билан давом этмоқда.

 

Лазиза ШЕРОВА,

“Ўзбекистон овози” мухбири.

 

 

Прагматик ташқи сиёсат – тинчлик кафолати

Posted on | by root_super | Leave a Comment on Прагматик ташқи сиёсат – тинчлик кафолати

Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев 12 март куни Францияга давлат ташрифи доирасида БМТнинг Таълим, фан ва маданият масалалари бўйича ташкилоти (ЮНЕСКО) бош директори Одри Азулени қабул қилди.

БМТ тизимидаги ушбу нуфузли тузилма билан самарали ҳамкорликни янада ривожлантириш масалалари, шунингдек, жорий йилнинг кузида Самарқанд шаҳрида ташкилот Бош конференциясининг 43-сессиясига тайёргарлик кўриш ва уни ўтказишнинг амалий жиҳатлари муҳокама қилинди.

Кўп қиррали шериклик бугунги кунда юксак даражада экани мамнуният билан қайд этилди. Яна бир муҳим масала, Ўзбекистон ташаббуси билан ахборотдан фойдаланиш ва болалар таълими масалалари бўйича резолюциялар қабул қилинди.

Мамлакатимиз Маданий бойликларни сақлаш ва реставрация қилиш бўйича халқаро марказга аъзо бўлди. Бухоро “Креатив шаҳарлар тармоғи”га қўшилди. Самарқанддаги Ипак йўли университетида ЮНЕСКО кафедраси очилди. Ўтган йили таълим, маданият, рақамли ва инновацион технологиялар соҳаларида 7 та янги лойиҳани амалга ошириш бошланди.

Турон чўллари ва Зарафшон-Қорақум йўлаги, ипакчилик, кулолчилик, рубоб чалиш ва ифторлик анъаналари, “Бухоро амири девонхонаси архиви”, “Туркистон альбоми”, “Худойберган Девонов фотоальбоми” ЮНЕСКОнинг махсус рўйхатларига киритилди.

Таъкидлаш жоизки, Самарқанд шаҳрида бўлажак Бош конференциянинг 43-сессияси сўнгги 40 йил ичида биринчи марта ЮНЕСКОнинг Париж шаҳридаги қароргоҳидан бошқа жойда ўтказилади. Бу воқеа ташкилотнинг 80 йиллигига тўғри келади.

Бош директор Одри Азуле Ўзбекистон билан сермаҳсул ҳамкорликни юксак баҳолаб, бўлажак тадбирга кенг кўламли тайёргарлик кўрилаётгани учун давлатимиз раҳбарига миннатдорлик билдирди.

Амалий ҳамкорлик дастурларини янада кенгайтириш, шунингдек, ЮНЕСКО Бош конференциясининг 43-сессияси доирасидаги форум ва тадбирларни ташкил этиш бўйича яқиндан ҳамкорликни давом эттиришга келишиб олинди.

Бу ишларнинг барчаси, айтиш керакки, жаҳон ҳамжамиятининг юртимизга эътибори ва ишончидан далолат беради. Давлатлараро муносабатлар ривожи халқлар ўртасидаги дўстликка, минтақада тинчликни сақлашга ва прагматик ташқи сиёсат юритишга асос бўлади.

 

Гулнора МАЪРУФОВА,

Олий Мажлис Сенати аъзоси,

Ўзбекистон ХДП аъзоси.

 

 

Эзгулик тантанаси

Posted on | by root_super | Leave a Comment on Эзгулик тантанаси

Навбаҳор насимида қиш уйқусидан уйғонган дарахтлар, қуёш тафтида эркаланиб юз очган гул–у чечаклар, ниш урган майсалар, қушларнинг чуғур–чуғури… Айни шу палладан табиат моҳир мусаввир каби бутун борлиққа ажиб тароват бахш этишга киришади. Бу уйғониш фаслига уйғун ҳолда инсон ички олами ҳам гўё қайтадан янгиланади, энг покиза, эзгу туйғулар қалбларда жўш уради. Жамиятда тенглик, ҳамжиҳатлик, тотувлик тантана қилади.

Ҳар баҳор бу кунни ўзгача интиқлик, соғинч ва энтикиш билан қарши оламиз. Буюк мутафаккир, шеърият мулкининг султони Ҳазрат Мир Алишер Навоий бежиз “Ҳар тунунг қадр ўлубон, ҳар кунунг ўлсун Наврўз”, дея лутф қилмаган.

Байрамлар азал–азалдан ҳар ўлканинг, ҳар миллатнинг маданиятини, анъана ва қадриятларини, орзу–умидлари ва турмуш тарзини ўзида мужассам этади. 3 минг йилдан ортиқ тарихга эга Наврўз халқимиз асрлар давомида катта шодиёна ва хурсандчилик билан нишонлаб, ардоқлаб келаётган байрамлар сирасига киради.

 

Юнон олими Страбон (милоддан аввалги 63/64 йилда туғилган)нинг ёзишича, икки дарё оралиғида яшаган қадимги аждодларимиз Наврўз куни оташкада, яъни, оловга топинадиган ибодатхоналарда тўпланишган ва йилбошини 12 кун давомида нишонлашган. Байрамда ҳар бир кишининг елкасига офтоб нури тушиши йил бўйи тўкин-сочин, баракали ҳаёт кечиришидан дарак беради, деб қаралган. Байрам тантаналари экин-тикин юмушларининг бошланиши билан ўз ниҳоясига етган.

Абу Бакр ибн Жаъфар Наршахийнинг “Бухоро тарихи” асарида ҳам Наврўз ўлкамизда бир неча минг йил давомида узлуксиз нишонланиб келинаётганини тасдиқлайдиган муҳим далиллар бор.

Маълумки, Наврўз шарқ халқларининг энг қадимий ва умрбоқий байрами ҳисобланади. Тарихий манбаларда, жумладан, буюк аллома Абу Райҳон Берунийнинг “Осорул-боқия” (Қадимги халқлардан қолган ёдгорликлар), Маҳмуд Қошғарийнинг “Девону луғотит-турк”, Фирдавсийнинг “Шоҳнома”, Умар Ҳайёмнинг “Наврўзнома” асарларида Наврўзни азалдан Турон замин халқлари катта шодиёна билан нишонлаганлари алоҳида қайд этилган.

Инсоният тамаддунининг қадимги бешикларидан саналган Месопотамияда ҳам бундан минг йиллар аввал йилбоши катта байрам сифатида нишонлангани қадимги шумер манбаларида ўз аксини топган. Айрим тахминларга кўра, шумерликлар иқлимдаги ўзгаришлар сабаб шимолий минтақалардан Яқин Шарқ томонга кўчиб борган қадимги туркийлар авлоди саналади. Қадимги шумер манбаларида 300 дан ортиқ туркий тиллардаги сўзлар аниқлангани ҳам тасодиф бўлмаса керак.

Маҳмуд Қошғарийнинг “Девону луғотит-турк” асаридан ўрин олган Қиш ва Ёз мунозарасида ҳам айнан баҳорги тенг кунлик назарда тутилган. Асосан туркий халқлар, шунингдек, хитой, мўғул ва бошқа Шарқ халқларида кенг қўлланадиган мучал тақвимида йиллар айнан баҳорги тенг кунликдан бошлаб янгиланади.

Англаш мумкинки, Наврўз байрамининг пайдо бўлиши қуёшнинг Ҳамал буржига кириши, тун ва куннинг тенглашуви каби қатор табиат ўзгаришлари билан боғлиқ. Бу эса мазкур байрам чуқур астрономик илмий асосларга эга эканини билдиради.

Мамлакатимизда Наврўз умумхалқ байрами сифатида 1990 йилдан бошлаб расман кенг нишонланиб келинади. Мазкур байрам 2009 йил 30 сентябрда инсоният маданий меросининг ажралмас қисми сифатида ЮНЕСКО томонидан умумжаҳон номоддий маданий мероси рўйхатига киритилган. 2010 йилнинг 19 февраль куни БМТ Бош Aссамблеясининг 64-сессиясида 21 март — “Халқаро Наврўз куни”, деб эълон қилинди ҳамда бу байрам турли халқлар ўртасидаги маданий алоқалар ва ўзаро ҳамжиҳатликни рағбатлантириш, қўни-қўшничилик муносабатларини, дўстликни мустаҳкамлашда муҳим аҳамиятга эга экани эътироф этилди.

Қувонарлиси, сўнгги йилларда Наврўз, давлатимиз раҳбари таъкидлаганидек, ўзининг ўлмас руҳи, умуминсоний ғоялари билан башарият ҳаётидан тобора чуқур ўрин эгалламоқда.

Келинг, шу ўринда мазкур айёмнинг юртимиз ва минтақамизда қандай нишонланишига доир қизиқарли маълумотлар билан танишсак.

 

Оролбўйида Наврўз

Оролбўйи халқлари, хусусан, қорақалпоқлар ҳам Наврўз (Наўрыз) байрамини баҳорги тенг кунлик, тўкин-сочинлик, бахт-у саодат, эзгу орзу-умидлар рамзи сифатида ардоқлаб келадилар.

Наврўз кириши билан Оролбўйи деҳқонлари яхши ниятлар билан ерга уруғ қадайдилар, боғбонлар кўчат ўтқазади. От чоптириш, кўпкари, кураш, қўчқор уриштириш сингари халқ ўйинлари ҳар йилги Наврўз тантаналарига айрича жўшқинлик бахш этади. Араз-гиналар унутилади, муҳтож кишиларга меҳр-мурувват кўрсатилади. Бахши-жировлар дўмбира чертиб, барҳаёт достонлар, ўлан ва лапарларни куйга соладилар. Дошқозонларда сумалаклар қайнайди. Қорақалпоқларнинг севимли байрам таомларидан яна бири “Наврўз гўжаси”, деб аталади. Бу таом етти хил дондан тайёрланади. Ҳар бир хонадонда ана шундай таом пиширилади ва қўни-қўшниларга, овулдошларга тарқатилади. Кишилар, айниқса, қариялар “Наврўз гўжаси”дан тотиб, йилнинг баракотли бўлишини тилайдилар.

 

“Олти бақан”,”Қиз қуу”…

Қозоқларда ҳам Наврўз (наурыз) билан боғлиқ ана шундай анъаналар, урф-одатлар кўп. Хусусан, қозоқлар байрам арафасида биринчи бўлиб учиб келадиган қушни “Наврўзкўк”, биринчи бўлиб очиладиган гулни “Наврўзчечак” деб номлашган. Қадимда қозоқларда Наврўз тантаналари 3-9 кунлаб давом этган. Бўйи етган қизлар бу куни йигитларга атаб “Уйқи ошар” деган лаззатли таом пиширадилар. Йигитлар эса уларга турли-туман байрам совғалари тортиқ қиладилар. Қариялар ёшларнинг бахт-у иқболини тилаб, хайрли дуолар қиладилар.

Мамлакатимизда истиқомат қилаётган қозоқ миллатига мансуб минглаб юртдош­ларимиз бу санани кўтаринки кайфиятда, шод-хуррамлик билан қарши олади. Турли-туман халқ ўйинлари, спорт мусобақалари ташкил этилади. “Олти бақан”,”Қиз қуу” мусобақалари, айниқса, катта-ю кичикда бирдек қизиқиш уйғотади. Шу куни дошқозонларда бешбармоқ, сумалак, паловхонтўралар пиширилиб, дастурхонларга тортилади. Катталар кичкинтойларни от ва туяларда сайр қилдиришади.

 

Кўкармаган гиёҳлар кўкариб равон пайдо…

Наврўз (Nowruz) туркман халқининг ҳам энг қадимий, гўзал ва бетакрор байрамларидан биридир. Туркманлар азалдан Наврўзни табиат қўйнида, хушманзара гўшаларда, қир-адирларда нишонлаб келишган. Момолар тайёрлаган семени – сумалак, доғрама, пишме, палов сингари лаззатли миллий таомлар байрам дастурхонини бе­зайди. Туркман элининг тўй-у байрамларини от – улоқ-кўпкари мусобақаларисиз тасаввур этиб бўлмайди.

Мамлакат пойтахтида, вилоят ва этрап (туман) марказларида ташкил этиладиган миллий спорт ўйинларида минглаб чавандозлар, полвонлар ўз куч ва маҳоратларини намойиш этадилар. Бахшилар, оқинлар Наврўз, баҳор, тинчлик, тотувлик, ҳамжиҳатликни тараннум этувчи достон, айдим, лапарларни ижро этадилар. Айниқса, тантаналарда катта-ю кичик “Қушт депди” миллий рақсига тушиб, хурсандчилик қилади. Дарахт шохларига осилган ҳалинчаклар хотиржамлик, фаровонлик, бахт-саодат тимсоли ҳисобланади. Айниқса, йигит-қизлар байрам арғимчоқларида учиб, ўзларига омад, бахт сўрайдилар. Деҳқонлар оқсоқол – ёшуллилардан дуо олиб, кўкламги ишларни бошлайдилар.

Наврўзнинг умрбоқийлиги, бетакрорлиги туркман халқ оғзаки ижодида, мумтоз адабиётида ҳам ўз ифодасини топган. Буюк туркман шоири Махтумқули бу ҳақида шундай нафис мисраларни битган:

Келди наврўз оламга, ранг қилар жаҳон пайдо,

Булутлар овоз уриб, тоғ қилар туман пайдо,

Бежонлара жон кириб, этарлар даҳон пайдо,

Кўкармаган гиёҳлар кўкариб равон пайдо…

 

Йилда бир Наврўз ўлур

Туркий адабиётнинг мумтоз вакилларидан яна бири, буюк озарбайжон шоири Муҳаммад Фузулийнинг дилбар ғазалларида ҳам Наврўзи олам вафсини учратамиз.

Ҳар кун очар гўнглуми завқи висолинг янгидан,

Гарчи гуллар очмаға ҳар йилда бир Наврўз ўлур.

Наврўз қадим-қадимдан озар қардошларимизнинг севимли байрами бўлиб келган. Бу юртда Наврўз тараддуди, у билан боғлиқ тадбирлар анча эрта бошланади. Қиш чилласи чиқиши билан ўтказиладиган «Хизр Наби» маросими шулар жумласидандир.

Наврўзга бир ой қолганда озарбайжонлар ҳафтанинг ҳар чоршанба куни гулхан ёқиб, унинг атрофида ўйин-кулги қилишади. Байрамолди сўнгги чоршанбасида ёш-у қари олов устидан ҳатлаб ўтади. Ҳатто уй ҳайвонларини ҳам ёниб турган олов устидан олиб ўтишади. Халқ ақидаларига кўра, шу тариқа ҳар бир кишининг дард-аламлари, ташвишлари шу оловда ёниб кул бўлади. Марҳумлар ёдга олиниб, уларнинг руҳи шод этилади.

Байрам кунлари халқ қизиқчилари – «кал» ва «кўса»лар елкаларига хуржун осиб, миллий кийимларда овул ва маҳаллаларда, қишлоқ ва гузарларда ичакузди ҳангомалар айтиб беришади, турли кулгили томошалар кўрсатишади. Томошабинлар уларни ўз ҳимматига яраша сийлайди. Байрам сайилларида ошиқлар – озар бахшилари даврада чордана қуриб, соз чалиб, халқ достонларидан ўқийдилар. Кичкинтойлар ҳовлима-ҳовли юриб, девор оша бош кийим – папоқларини ирғитадилар. Уй эгаси эса болаларнинг папоғини ширинлик, қанд-қурсга тўлдириб қайтаради.

 

Муштарак қадриятлар

Эрон, Афғонистон ва Марказий Осиёда истиқомат қилувчи форсийзабон халқларда Наврўз билан боғлиқ турли-туман маросимлар, урф-одатлар ҳозиргача сақлаб қолинган. Масалан, афғонлар «ҳафт син» яъни син (с) ҳарфи билан бошланувчи етти хил таом тайёрлаб дастурхонга тортадилар.

Наврўз билан боғлиқ қўшиқлар, байт-у ғазалларни халқ оғзаки ижодида кўплаб учратиш мумкин:

Наврўз шуду лолайи хушранг баромад,

Булбул ба тамомшойи дафу чанг баромад,

Мурғони ҳаво жумла бикарданд, чу парвоз,

Мурғи дили мо аз қафаси танг баромад.

(Наврўз келиб, қирмизи лолалар очилди, булбуллар даф ва чанг каби чолғулар навосини томоша қилгани келишди. Ҳаво қушлари кенг самога парвоз қилганидек, бизнинг кўнглимиз қушлари ҳам тор қафасидан учиб чиқди).

Қардош халқлар ҳаётида Наврўзи олам билан боғлиқ ўхшаш ва ўзига хос жиҳатлар ҳақида кўп ва муфассал гапириш мумкин. Бу муштарак қадриятлар халқларимиз ўртасидаги дўстлик, биродарлик, ҳамжиҳатликнинг азалий ва абадий эканидан ҳам ёрқин далолатдир.

 

Олийжаноб ғояга ҳамоҳанг

Шу кунларда халқимиз шарқона янги йил бошланадиган қутлуғ сана — Наврўзи оламни янги умид ва янги орзулар билан қарши олмоқда. Зеро, бу мунаввар айём кейинги йилларда Ватанимизда амалга оширилаётган «Инсон қадри учун, инсон бахти учун» деган олийжаноб ғояга ҳамоҳанг бўлиб, том маънода умумхалқ байрамига айланди ҳамда мамлакатимизнинг барча шаҳар ва қишлоқларида кенг нишонланмоқда. Ушбу фасл фалсафасидаги инсонпарварлик, одамзотни бутун борлиқнинг гултожи сифатида эъзозлаш, она замин ва табиатни асраб-авайлаш тамойиллари бугунги кунда ҳаётимизда янада ёрқин намоён бўлмоқда.

Президентимизнинг “2025 йилги Наврўз умумхалқ байрамига тайёргарлик кўриш ва уни ўтказиш тўғрисида”ги қарорига асосан ушбу айём мамлакатимиз бўйлаб “Қадриятларинг боқий бўлсин, Наврўз!” деган бош ғоя асосида халқ сайиллари шаклида юқори савияда нишонланади. Байрам олдидан, қолаверса, муқаддас Рамазон ойи руҳидан келиб чиқиб, айни кунларда кекса авлод вакилларини йўқлаш, ижтимоий кўмакка муҳтож оилаларнинг, «Меҳрибонлик» , «Саховат» ва «Мурувват» уйларида яшаётган ҳамюртларимизнинг ҳолидан хабар олиб, турли хайрия тадбирларини ўтказиш ишлари бошлаб юборилди. Шаҳар ва қишлоқларимизда ҳашар йўли билан ободонлаштириш ва кўкаламзорлаштириш юмушлари қизғин давом этмоқда.

Доимий анъанага айланган бу Наврўзолди тадбирлари, шубҳасиз, жамиятимизда ҳамжиҳатлик, оқибат, меҳнатсеварлик ва тинчликсеварлик муҳитини сайқаллаштириб, ўсиб келаётган авлод қалбида эзгулик, она заминга, табиатга меҳр туйғуларини камол топтиришга хизмат қилади.

Наврўз миллий ва умуминсоний қадриятлари билан халқимиз ҳаётида ҳамиша беқиёс ўрин тутади, асрлар оша шаклланган урф-одат ва анъаналаримизни келажак авлодга етказишда кўприк вазифасини ўтайди. Бу айёмнинг бебаҳо қадри-қиммати ҳам мана шунда аслида.

 

Рустам ЖАББОРОВ,

филология фанлари бўйича фалсафа доктори.

«Ўзбекистон овози», 19.3.2025, №11

 

 

Ижтимоий ҳимоя: аниқ таклифлар ва қатъий позиция

Posted on | by root_super | Leave a Comment on Ижтимоий ҳимоя: аниқ таклифлар ва қатъий позиция

Ўзбекистон Халқ демократик партиясининг дастурий мақсадлари ижтимоий масалаларни кенг қамраб олган. Партия жамиятда ижтимоий тафовутларни камайтириш, муҳтожларга ёрдам бериш, камбағалликни қисқартириш, аҳолини янги иш ўринлари ва кафолатли даромад манбаи билан таъминлаш бўйича самарали сиёсатни амалга ошириш ташаббусини илгари суради.

Партиянинг парламентдаги вакиллари ҳам, маҳаллий Кенгашлардаги депутатлари ҳам айни шу мақсад йўлида фаолият олиб боради. Жорий ҳафта бошида бўлиб ўтган фракция йиғилишида ва Олий Мажлис Қонунчилик палатасининг мажлисида бу принцип яна бир бор амалий ифодасини топди. Депутатлар ижтимоий ҳимоя масалаларида аниқ таклиф ва қатъий позиция билдирди.

 

Бош вазир ўринбосари ахборот берди

Мажлисда дастлаб Бош вазир ўринбосари — Оила ва хотин-қизлар қўмитаси раиси Зулайҳо Маҳкамованинг оилаларни мустаҳкамлаш ва хотин-қизларнинг фаоллигини ошириш борасида қилинаётган ишларга доир ахбороти эшитилди.

Таъкидланганидек, мамлакатимизда оила институтини қўллаб-қувватлаш, хотин-қизларнинг ижтимоий-сиёсий фаоллигини ошириш, ҳуқуқ ва қонуний манфаатларини таъминлаш, жамиятдаги мавқеини янада мустаҳкамлаш, касб-ҳунарга ўргатиш, тадбиркорлик фаолиятини амалга оширишга кўмаклашиш, гендер тенгликни таъминлаш борасида тизимли чора-тадбирлар олиб борилмоқда.

Фаол ислоҳотлар натижасида аёлларнинг давлат бошқарувидаги улуши 35, тадбиркорлик соҳасида 45, сиёсий партиялар таркибида эса 49 фоизга етди. Ҳисобот даврида олий таълим муассасаларида таҳсил олаётган хотин-қизларнинг улуши 52,2 фоизни ташкил этди.

Олийгоҳларда, техникум ва коллежларда 2022–2024 йиллар давомида 397 минг нафар хотин-қизга 4 трлн 298 млн 400 минг сўм миқдорида 7 йил муддатга фоизсиз таълим кредитлари ажратилди. Қўмита тавсияномаси билан давлат гранти асосида 8 минг 653 нафар эҳтиёжманд хотин-қиз ОТМга ўқишга қабул қилинди.

Хотин-қизлар бандлигини таъминлаш, уларнинг тадбиркорлик ғояларини амалга оширишига кўмаклашиш бўйича ҳам муайян ишлар қилинмоқда. Бу борада республика бўйича 6 та туман тажрибаси оммалаштирилган. Хонадонларда учтадан ортиқ даромад манбаларини яратиш бўйича Сайхунобод, ҳунармандчиликни ривожлантириш орқали Жондор, хонадонда молиявий пакетларни жорий қилиш бўйича Нишон, Шофиркон, хотин-қизлар бандлигини таъминлашга қаратилган кооперациялар ташкил этиш борасида Бағдод, каштачилик мактаби ва қўй жунини қайта ишлашни йўлга қўйиш бўйича Шаҳрисабз тажрибаси шулар жумласидандир.

Муҳокамаларга бой бўлган мажлисда депутатлар амалий ишларни эътироф этиб, оилаларда соғлом ижтимоий-маънавий муҳитни қарор топтириш, хотин-қизларни тазйиқ ва зўравонликлардан ҳимоя қилиш бўйича таклиф ва тавсиялар берди. Кун тартибидаги масала юзасидан самарали парламент назоратини таъминлашга келишиб олиниб, парламент эшитуви якуни бўйича тегишли қарор қабул қилинди.

 

Бюрократик тўсиқлар сабаб дориларни етказишда узилишлар бор

Олий Мажлис Қонунчилик палатасидаги Ўзбекистон ХДП фракцияси йиғилишида дастлаб «Инсон» ижтимоий хизматлар марказларининг ногиронлиги бор шахсларга хизмат кўрсатиш билан боғлиқ фаолияти, ўзаро ҳамкорлик масалалари кўриб чиқилди.

Фракция аъзолари жойлардаги ўрганишлар натижасида аниқланган камчиликлар ва уларни бартараф этиш йўллари ҳақида саволлар, фикр-мулоҳазалирини билдирди.

Депутат Қизилгул Қосимова «Инсон» ижтимоий хизматлар марказлари партия электорати манфаатлари ҳимоясини кучайтириш йўлида катта ислоҳот бўлганини таъкидлади ва Оҳангарон тумани мисолида бу борадаги таҳлилларга тўхталиб ўтди.

Албатта, айрим камчиликлардан кўз юмиб бўлмайди. Мисол учун, ногиронлиги бор шахсларга кам миқдорда олинадиган дори-дармон воситаларининг тендер орқали реализация қилиниши белгиланган. Бироқ турли бюрократик тўсиқлар сабаб тендерга қўйилишида кечикишлар кузатилмоқда, одамларга дориларни вақтида етказиб беришнинг имкони бўлмаяпти. Депутатга кўра, бу борадаги механизмни қайта кўриб чиқиш керак.

Шунингдек, ижтимоий муассасаларда беморларнинг сони меъёридан кўп. Навбатда турганлар ҳам оз эмас. Даволаниб бўлган, кимсасиз шахсларни ижтимоий уйларга жойлаштириш орқали бу борада вазиятни енгиллаштириш мумкинлиги ҳамда хизмат кўрсатишга масъул ходимларнинг иш ҳақи масаласи юзасидан фикрлар билдирилди.

Ижтимоий ҳимоя миллий агентлигининг масъуллари бу борада ўз муносабатини баён этди. Қайд этилишича, техник ходимларнинг ойлик маошини белгилаш тизимини аутсорсингга ўтказиш режалаштирилган. Ногиронлиги бўлган шахсларга техник хизмат кўрсатадиган ходимларнинг ойлиги жорий йилда қайта кўриб чиқилган бўлиб, муассасадаги беморлар сонига қараб белгилаш тартиби жорий этилган.

Тартибга кўра, «Саховат» ва «Мурувват» уйларига ўзгалар ёрдамига муҳтож шахслар жойлаштирилади. Аммо ўзгалар парваришига муҳтож бўлмаган, уйсиз шахслар ҳам ушбу марказларга олиб келинган. Натижада бу муассасаларда даволанаётганлар ва навбат кутаётганлар сони кўпайиб кетган.

Агентлик масъулининг таъкидлашича, ижтимоий уйлар масаласида ҳам муаммолар бор. Ўзбекистонда 509 та ижтимоий уй-жой бўлиб, уларда 10 мингта хонадон бор. Ҳозирда бу хонадонларнинг 9 минг 600 таси банд, талаб камлиги, узоқ масофада жойлашгани ва таъмирталаблиги боис 400 таси бўш ҳолатда. Айни пайтда ижтимоий уйларга жойлаштириш тартиби тўғри эмаслиги қайд этилди. Сабаби, 9 тоифадаги фуқаролар ижтимоий уйга жойлаштирилиши кўрсатилган бўлиб, одамларнинг иқтисодий ҳолати инобатга олинмаган. Натижада айни пайтда 500 га яқин хонадондан бошқа мақсадда фойдаланилмоқда. Масалан, ўз хонадонини ижарага бериб қўйиб, ижтимоий уйда яшаётганлар ёки дўкон сифатида ишлатаётганлар ҳам бор. Кимлардир эса бошқа давлатга ишлаш учун кетган, аммо ўз буюмларини қўйиш учун жой қилиб олган.

Фракция аъзоси Ирина Токарева Тошкент шаҳри мисолида «ижтимоий карта»ларни олиш ва улардан фойдаланиш бўйича тарғибот-ташвиқот ишлари етарли даражада эмаслигини қайд этди. Мутасаддилар ушбу масалалар бўйича аниқ маълумотлар етказишга ваъда берди.

Фракция раҳбари Улуғбек Иноятов Ўзбекистон Халқ демократик партияси ва Ижтимоий ҳимоя агентлиги ўртасида ҳамкорлик меморандумини имзолаш режалаштирилганини, шунингдек, депутатлар ва агентлик ходимлари биргаликда ўрганишлар ташкил этиши, доимий мулоқот кераклигини алоҳида таъкидлади.

Йиғилишда қонун лойиҳалари ҳам муҳокама қилинди. Аҳолини ижтимоий ҳимоя қилиш тизимининг такомиллаштирилиши муносабати билан айрим қонун ҳужжатларига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисидаги қонун лойиҳаси биринчи ўқишда кўриб чиқилди.

Фракция аъзоси Имомназар Турсунов аҳолига ижтимоий ёрдам кўрсатишда шахсларнинг (оила) иқтисодий ҳолатини аниқлашда бўшлиқлар мавжудлиги, хусусан, ижтимоий ёрдам ёки хизмат олиш учун мурожаат қилган шахснинг (оила) тижорат банкларидаги омонатлари, пул ўтказмалари бўйича (маблағ қабул қилиш ёки жўнатиш) маълумотлари ва ҳисоб рақамларидаги қолдиқ маблағларини ўрганиш эҳтиёжи юзага келаётганини урғулади.

Мутасаддилар ушбу масалалар ечими назарда тутилаётгани, «ижтимоий карта» тизимини йўлга қўйишга доир янгича ёндашувларга ўтилаётганини айтишди.

Ўзбекистон ХДП фракцияси аъзолари ҳар бир қонун лойиҳаси юзасидан ўз фикр-мулоҳаза ва таклифларини билдирди, тегишли қарорлар қабул қилинди.

 

Зилола УБАЙДУЛЛАЕВА,

«Ўзбекистон овози» мухбири.

«Ўзбекистон овози», 19.3.2025, №11

 

Халқ эҳтиёжларидан узилиб қолмайлик…

Posted on | by root_super | Leave a Comment on Халқ эҳтиёжларидан узилиб қолмайлик…
Сўз – ЎзХДП етакчиларига

 

Тошкент вилояти партия кенгаши раисини эшитамиз!

Бугун жойларда ҳаёт қайнаган, ислоҳотлар кўлами кенг. Ҳар қадамда ўзгаришларга гувоҳ бўламиз. Ана шундай муҳим паллада маҳаллий Кенгашлардаги ХДП депутатлари нималар билан машғул, жойлардаги партиямиз ташкилотлари-чи? Ана шу саволларга жавоб топиш мақсадида ЎзХДП Тошкент вилоят кенгашига бордик. Мақсадимиз вилоят партия кенгаши раиси, халқ депутатлари вилоят Кенгашидаги ЎзХДП депутати Акмал Умаралиев билан суҳбатлашиш эди.

Партия биносига кириб борганимизда вилоят партия кенгаши раиси ўз хонасида бир гуруҳ сайловчилар билан гаплашиб турган экан. Бизга маълум бўлишича, шу куни оҳангаронлик сайловчилар мурожаат билан келишган. Уларнинг айтишича, тумандаги «Нуробод» маҳалласида жойлашган техникум биноси таъмирталаб ҳолатда, спорт зали ҳам ачинарли аҳволда. Сайловчилар техникумни таъмирлаш масаласида ёрдам сўрашган.

– Ушбу мурожаат ижобий ҳал этилиши учун астойдил ҳаракат қиламан. Аввало, муаммо юзасидан таклифлар тайёрлаймиз, мутасадди ташкилотлар раҳбарларига депутатлик сўровлари жўнатамиз. Одамларимизнинг хоҳиш-иродаси амалга ошмагунча тинчимаймиз, – деб партия кенгаши раиси бизни хонаси томон бошлади.

Гап орасида яна шундай деди:

– Энди тасаввур қилинг, ҳар бир туман, шаҳар, вилоятнинг қанчадан-қанча депутати, халқ сайлаган вакиллари бор. Ҳамма юраги ёниб ишласа, ишончни оқлаш учун беҳаловат бўлса, қанчадан-қанча мурожаатлар ҳал бўлади, одамларни ўйлантираётган кўпдан-кўп муаммолар ечилади. Шундай масалалар борки, вақт ҳам, катта маблағ ҳам талаб этмайди. Шунчаки эътиборнинг ўзи уни ҳал қилиш учун етарли. Фақат депутат сайловчилари учун жон куйдирса бўлди…

– Халқ депутатлари маҳаллий Кенгашларда ХДП катта куч ва салоҳиятга эга. Сиз етакчилик қилаётган партия ташкилоти ана шу имкониятдан қай даражада фойдаланмоқда? Кўзга кўринарли ташаббуслар ҳақида нима дейиш мумкин?

– Айтиш керакки, маҳаллий Кенгашлардаги партия гуруҳларимиз жойларда Халқ демократик партиясининг сиёсий манфаатларини ифодалайдиган, ҳимоя қиладиган энг муҳим кучдир. Маҳаллий Кенгашлардаги депутатларимиз фаолиятига назар ташласак, мақтовлар ҳам, танқидлар ҳам бор…

Ўтган йилнинг октябрь ойида ўтказилган сайлов натижасига кўра, халқ депутатлари Тошкент вилоят Кенгашига иккинчи ўринда 13 нафар депутат сайланди. Халқ депутатлари туман ва шаҳар Кенгашларида ЎзХДП депутатлари 106 нафарни ташкил этади. Шундан 35 нафари хотин-қизлардир.

Бугун ўзгаришлар катта, ислоҳотлар кўлами кенг. Депутатлар ҳам шунга яраша фаол бўлиши, ўзгаришларга тайёр туриши керак, деб ўйлаймиз. Бу кўпнинг вакили учун муҳим масалалардан бири ҳисобланади.

Шундан келиб чиқиб, аҳолининг ижтимоий ҳимояси билан боғлиқ масалаларда парламент ва депутатлик назорати тизимли йўлга қўйилган. Таҳлил қилиб кўрадиган бўлсак, кейинги пайтларда мамлакатимизда ислоҳотларнинг марказий нуқтасига чиқаётган муҳим соҳаларда депутатлик назорати олиб борилди ва улар сессиялар кун тартибига киритилди.

Масалан, партиямизнинг амалий Ҳаракатлар дастури ижросини таъминлашда Тошкент вилоят партия ташкилотлари ва халқ депутатлари маҳаллий Кенгашлардаги партия гуруҳлари томонидан бир қатор ижобий ишлар амалга оширилди.

Дастурда бандлик, таълим, соғлиқни сақлаш, транспорт, қурилиш, уй-жой, коммунал, қишлоқ хўжалиги ва жойларда хизмат кўрсатиш соҳаларини ривожлантириш масалаларига оид 92 та масала қамраб олинди.

Амалий Ҳаракатлар дастуридаги йўналишлар бўйича Ўзбекистон Республикасининг тегишли қонунлари, бошқа меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатлар ижроси жамоатчилик ва депутатлик назорати сифатида ўрганилди ва шундан келиб чиқиб, 90 та масала партия гуруҳлари, 90 та масала доимий комиссия йиғилишига ва 82 та масала сессия кун тартибига олиб чиқилди, партия электорати манфаатларига доир тегишли қарорлар қабул қилинишига эришилди.

Шунингдек, ҳудудлардаги мавжуд муаммоларни ҳал этишга қаратилган 275 та депутатлик сўровлари юборилиб, шундан 197 таси ижобий ечим топди. Бундан ташқари, 88 маротаба жойлардаги ҳудудий раҳбарлар ва мансабдор шахсларнинг ҳисоботлари ва ахборотлари эшитилди.

Амалий Ҳаракатлар дастури туманлар кесимида таҳлил этилганда Пискент, Тошкент, Юқори Чирчиқ, Бўстонлиқ туман ва Чирчиқ шаҳар Кенгашлари партия гуруҳлари самарали ва тизимли иш олиб боришди.

Рақамлардан кўриниб турибдики, жойларда ечимини кутаётган масалалар оз эмас. Фуқароларни ўйлантираётган ижтимоий масалалар қай даражада самара ва натижа бераётгани депутатлик назоратини олиб бориш давомида янада яққол, аниқ кўринади. Қонунлар, қарор, дастурлар ва бошқа муҳим ҳужжатларнинг ижроси, яъни, рўёбини билиш учун кўпроқ одамлар орасида бўлиш, ҳар бир маҳаллага, ҳар бир хонадонга кириб бориш керак.

Кўзга кўринарли муҳим ташаббусларга тўхталадиган бўлсам, биз бир қатор лойиҳаларимиз билан маҳаллаларга, сайловчилар орасига кириб боряпмиз, улар билан елкама-елка туряпмиз.

Оғир ижтимоий вазиятга тушиб қолган хотин-қизларга маҳаллий Кенгаш депутатларини бириктирган ҳолда уларнинг муаммосини босқичма-босқич ҳал этиш, ижтимоий-ҳуқуқий ва психологик ёрдам кўрсатиш мақсадида «Аёлларга кўмак» лойиҳаси ўтказилди. Мазкур лойиҳа доирасида 122 та тадбир ташкил этилиб, 435 нафар ижтимоий кўмакка муҳтож, оғир ижтимоий вазиятга тушиб қолган хотин-қизларнинг муаммолари ўрганилди. Жумладан, 15 нафар ногиронлиги бор хотин-қизларга аравача, 12 нафарига қўлтиқтаёқ ва эшитиш мослама си олишга кўмак берилди. Шунингдек, депутатлар кўмагида 3 нафар хотин-қиз янги уй-жой билан таъминланди. 6 нафарига тикув машинаси олиб беришда ёрдам кўрсатилди. 178 нафар аёлга ҳуқуқий-психологик ёрдамлар кўрсатилди.

Ногиронлиги бўлган шахсларнинг жамият ҳа ётига интеграция жараёнидаги мавжуд муаммоларни ўрганиш ва уларни ҳал этиш бўйича таклифлар ишлаб чиқиш мақсадида «Тенг ҳуқуқ – тенг имкониятлар» лойиҳаси доирасида 44 маротаба тадбир ташкил этилди. Тадбирларда 150 нафар ногиронлиги бўлган шахсларга амалий кўмаклашилди.

Аҳоли турмуш даражасини янада яхшилаш, камбағалликни қисқартириш, муаммоларни тезкорлик билан жойида ҳал этишга қаратилган 87 маротаба «Депутат маҳалла да» лойиҳаси амалга оширилди. Депутатлар томонидан аҳоли муаммоларини ўрганиш мақсадида 95 маротаба сайёр қабуллар ўтказилиб унда 2152 нафар фуқаро қатнашди, ушбу сайёр қабулларда 635 та муаммоли масала кўтарилиб, шундан 540 таси ижобий ҳал этилди, қолган масалалар депутатлар томонидан назоратга олинди.

Муҳими, қанча йиғилишда иштирок этганимиз эмас, одамларнинг мушкулини осон қилувчи таклифлар, масалаларни кўтарганимизда, деб ўйлайман. Қайси тизим, қайси соҳа яхши ишламаётгани, аҳоли нималардан норози эканини кўпроқ уларнинг ўзидан эшитамиз. Фуқаролардан олинган маълумотлар асосида камчиликларни туман ҳокимига айтган вақтларимиз кўп бўлади.

– Сиз вилоят партия кенгаши ишидан шахсан ўзингиз қониқасизми? Партия кенгаши йўл қўйган хатолар сизнингча, нималардан иборат? Камчиликлар қандай ва қайси пайтда ижобий тенденция томон силжийди?

– Эътиборга молик ишлар кўп, албатта. Аммо бу — соҳада барча ишлар рисоладагидек дегани эмас. Янада фаол ишлаш, катта-катта ташаббуслар билан чиқиш учун ишга солинмаган имкониятларимиз бор, шундан унумли фойдаланишимиз керак.

Бир нарса аниқки, мамлакатимизда йилдан-йилга демократик муҳит тобора мустаҳкамланиб боряпти. Бир пайтлар қуруқ ҳисобот бериш, шунчаки қўл кўтариб, тасдиқлаш билан ўтган сессияларимиз ҳозир жонланган. Депутатларимизнинг сессиялардаги иштироки анча фаоллашган.

Шундай ҳоллар ҳам бўладики, сессияда фикр-мулоҳаза ва таклифларимиз қабул қилиниши учун тортишишга, баҳслашишга тўғри келади. Чунки депутат кўп, уларнинг ҳар бири ўзи сайланган сиёсий партиянинг манфаати, электорати истакларидан келиб чиқиб, қарор қабул қилинишини истайди. Шунга қарамай, тўғри айтилган фикрни қўллаб-қувватлаш, ягона тўхтамга келиш йўлини топамиз.

Вилоят партия кенгаши ташаббуси билан «Депутатнинг бир куни», «Кенгаш раисининг фаолияти», «Депутатлик сўровлари натижадорлиги» каби мавзуларда вилоят, туман, шаҳар кенгашларида тадбирлар ўтказилиши режалаштирилган. Шунингдек, ишимиз натижадорлигини сарҳисоб қилиш учун ҳар чорак охирида депутатлар билан анжуман ташкил қилинади. Бу анжуманда фаол депутатлар ўз фаолияти ҳақида маълумот беришади. Бу эса янги сайланган депутатлар учун амалий дарс бўлади.

Очиғини айтиш керак, муаммо ва мурожаатлардан қочиб юрадиган депутатлар ҳам йўқ эмас. Айтайлик, ўзига юклатилган вазифаларга эътиборсиз қараб келаётган партия гуруҳлари ҳам бор. Масалан, вилоятимизда ичимлик суви муаммосидан қийналиб келаётган ҳудудлар мавжуд.

Қишлоқларда, маҳаллаларда ички йўлларни таъмирлаш, шунингдек, иссиқлик таъминоти масаласи, электр энергия, тунги чироқлар йўқлиги билан боғлиқ қатор муаммолар аҳолининг ҳақли эътирозларига сабаб бўляпти.

Ушбу масалаларда давлат ҳокимияти ва бошқарув органлари раҳбарларининг ахборот ва ҳисоботлари етарлича эшитилмасдан қолмоқда. Аксарият ҳолларда партия гуруҳлари масалани муҳокамаларга олиб чиқиш билан чекланиб, қабул қилинган қарорлар ижроси назоратсиз қолиш ҳолатлари кузатиляпти. Ваҳоланки, энг муҳими эришиладиган натижадир. Ўз ишига виждонан ёндашадиган депутат эртага сайловчилар ҳузурига нима, деб бориши ҳақида ҳам ўйлаб кўради.

Партия сафига янги аъзоларни жалб қилиш борасида қилинадиган ишларимиз кўп. Сайловчилар билан мулоқотларни кўпайтириш, сайёр қабуллар ташкил этиш, вилоятнинг ҳар бир ҳудудига кириб боришга ҳаракат қиламиз. «Депутат маҳаллада», «Уйма-уй», «Тиббий кўрик», «Депутат ва ёшлар», «Сафимизда ёшлар» лойиҳалари асосида амалий тадбирлар режасини туздик.

– Ютуқлар ҳақида гапирдик, хато ва камчиликларни санаб ўтдик. Келинг, энди бевосита партиянинг жамиятдаги нуфузини янада ошириш масаласига тўхталсак. Бундан кейин нимани кутсак бўлади? Яна бир савол. Юқорида муаммоларни айтдингиз.

Хўш, сиз бу муаммоларни тўлиқ бартараф этишга ваъда бера оласизми?

– Яқинда вилоятимиздаги 33 та ташкилотда партиямизнинг янги бошланғич ташкилотлари тузилди. Йил охиригача қуйи бўғинлар сонини 969 тага етказиш мақсадимиз бор.

Партиямиз тизимида ўтказиладиган «Ёш сиёсатчи» кўрик-танлови орқали бизга хайрихоҳ бўлган ёшлар сафи кенгайиб бормоқда. Ўтган йили ушбу лойиҳа орқали минглаб янги аъзолар партиямиз атрофида бирлашди.

Бугунги кунда партия сафида 63126 нафар аъзо бўлиб, улардан 29748 нафарини аёллар, 18962 нафарини ёшлар ташкил этади. Январь ойида 2109 нафар аъзо қабул қилинган бўлиб, уларнинг 862 нафари аёллар, 560 нафари ёшлар. Шунингдек, қуйи бўғин электоратимиз билан «Сиёсатчи аёл» кўрик-танлови, «Сиёсатдаги ёшлар» интеллектуал турнир ўтказишни режалаштираяпмиз.

Депутатлик бирлашмалари ва партия ташкилотлари маълум мурожаатларни ҳал этиш билан бирга, ҳудудларда партия электорати манфаатларига хизмат қиладиган меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатларнинг ижро ҳолати ҳақида аниқ хулосани шакллантириши керак, деб ўйлайман.

Шу муносабат билан фаолиятимизнинг барча даражасида депутатлик ва жамоатчилик назоратини кучайтиришни режалаштирганмиз. Бу орқали маҳалла, туман ва шаҳарларнинг ижтимоий ривожланиш ҳолатини тизимли равишда мониторинг қиламиз.

Умуман олганда, камчиликлар устида ишлаб, партия ташкилотлари фаолиятини янада кучайтириш, халқ депутатлари маҳаллий Кенгашлардаги депутатлик гуруҳлари нуфузини ошириш бўйича қатъий режаларимиз бор. Имкониятларимиз кўп, ваколатларимиз ҳам етарли. Ишонаманки, режаларимизнинг барчаси амалий натижаларимизда акс этади. Энг муҳими, халқ эҳтиёжларидан узилиб қолмасликка ҳаракат қиламиз.

 

***

 

Тўғри, амалга оширилаётган эътиборга молик ишлар кўп, лекин жараён тўхтаб қолмаслиги, вақт ўтгани сари изчил тус олиши керак. Йил бошланганига ҳали кўп бўлмади, олдинда ҳали вақт ҳам бор. Кўрамиз, кузатамиз, биринчи ярим йилликда вилоятдаги барча депутатларнинг ташаббусини фаол ёритишга биз ҳам умид қиламиз.

Хўш, депутат сифатида сиз ишингиздан қай даражада қониқяпсиз? Маҳаллий Кенгашлардаги бугунги вазият, ҳақиқий манзара аслида қандай? Кейинги сонларимизда бошқа вилоятлардаги депутатларимиз, маҳаллий партия ташкилотларимиздан шу саволларга жавоб излаймиз. Кутинг, кейинги манзил сизнинг ҳудудингиз бўлиши мумкин.

 

«Ўзбекистон овози» мухбири

Лазиза Шерова

суҳбатлашди.

«Ўзбекистон овози», 12.3.2025, №10

 

Юртимизнинг яшиллик даражаси янада ортади

Posted on | by root_super | Leave a Comment on Юртимизнинг яшиллик даражаси янада ортади
2025 йил — Атроф–муҳитни асраш ва «яшил иқтисодиёт» йили

 

Ҳавонинг ифлосланиши инсон саломатлиги учун энг жиддий таҳдидлардан бирига айланди. Маълумотларга кўра, дунёда ҳар йили 9 миллионга яқин одам ҳаво, тупроқ ва сувнинг ифлосланишидан вафот этади. Экологик муаммоларнинг чуқурлашиши, истеъмолга яроқсиз сув, чанг–тўзонлардан яна миллионлаб кишилар, биринчи навбатда болалар, аёллар, кексалар соғлиғига зиён етмоқда.

Мана шундай шароитда глобал иқлим ўзгаришлари, атмосферанинг ифлосланиши, қурғоқчилик ва чўлланишга қарши курашнинг бирламчи ечими яшил иқтисодиётга ўтиш, энергия самарадорлигини ошириш, экологик тоза транспорт турларини ривожлантириш ҳисобланади.

Таъкидлаш жоизки, мамлакатимизда 2030 йилга қадар яшил майдонларни 30 фоизга етказиш режалаштирилган. Ушбу мақсадда сўнгги уч йилда республика бўйича жами 736 млн туп дарахт ва бута кўчатлари экилди.

Бу ишларни фаол давом эттириш, «Ўзбекистон–2030» стратегиясини Атроф-муҳитни асраш ва «яшил иқтисодиёт» йилида амалга оширишга оид Давлат дастурида белгиланган вазифаларни изчил ҳаётга татбиқ қилишга жиддий эътибор қаратилмоқда.

Давлат дастурига кўра, жорий йилда маҳаллаларнинг экологик қиёфасини яхшилаш, кўчаларнинг яшиллик даражасини ошириш, экологик жиҳатдан қулай ва фаровон яшаш муҳитини шакллантириш чора-тадбирлари янги босқичга кўтарилади. Аҳоли учун барпо этилаётган пиёдалар ва алоҳида велосипед йўлаклари бўйида дарахтлар ва ўсимликларни экиш орқали «Сояли сайр кўчалари» тармоғи яратилади, соҳил ва дарё бўйларида 80 та инфратузилма объекти ва 110 километрдан ортиқ соғломлаштириш йўлаклари барпо этилади. «Яшил макон» умуммиллий лойиҳаси ва «Менинг боғим» лойиҳаси доирасида 200 миллион туп дарахт ҳамда буталар экилиши, «яшил боғлар» ва «яшил жамоат хиёбонлари»да қуёш панеллари ёрдамида қувватланувчи ёриткичлардан фойдаланиш ҳам кўзда тутилмоқда.

 

Бу саъй-ҳаракатлар замирида чўлланиш, ҳаво ифлосланиши каби муаммоларни юмшатиш, ҳудудлар қиёфасини гўзаллаштириш, яшилликка бурканган манзилларни кўпайтириш ва одамлар ҳаёти сифатини яхшилаш мақсадлари мужассам.

 

Одилжон ИМИНОВ,

Олий Мажлис Қонунчилик палатасидаги Ўзбекистон ХДП фракцияси аъзоси:

– Яшиллаштиришнинг асосий афзалликларидан бири ҳаво сифатини яхшилашдир. Зотан, экологик муаммолардан биринчи навбатда ижтимоий ёрдамга муҳтож аҳоли кўпроқ зиён кўради. Чунки, оддий мисол, ҳамма ҳам уйига сувни ёки ҳавони тозаловчи фильтрларни қўйиш имкониятига эга эмас. Агар биз экологик муаммоларнинг самарадор ечимларини амалиётга йўналтирсак, ўз-ўзидан жуда кўплаб ижтимоий масалаларда ҳам янги қадамларни қўйган бўламиз.

Яна бир жиҳат. Кўчат экиш мавсумларида ҳақ тўланадиган жамоат ишларига ишсиз аҳолини, биринчи навбатда «Темир дафтар», «Аёллар дафтари» ва «Ёшлар дафтари»га киритилган фуқароларни фаол жалб этишга эътибор қаратилади.

Шунингдек, экология соҳасига ихтисослашган олий маълумотли мутахассисларни тайёрлаш масаласи ҳам долзарб бўлиб турибди. Айтайлик, эколог-биолог, экохимик, экологик аудитор, нутрицолог каби кўплаб замонавий касбларга кундан-кун эҳтиёж ортмоқда. Шуни инобатга олиб, олий таълим бўғинида минглаб ёшларни экология билан боғлиқ касбларга йўналтириш учун янги мутахассисликлар очилиши айни муддаодир.

 

Баҳорда 125 миллионта кўчат

Шу кунларда айни кўчат экиш мавсуми қизғин паллага кирмоқда. Юртимизда «Яшил макон» умуммиллий лойиҳаси доирасида олиб борилаётган ишлар тобора кенг қамров касб этмоқда. Лекин бу ишлар кутилган натижани беряптими? Экин мавсумида нималарга эътибор қаратиляпти? Кўчатлар қандай парваришланяпти ва қандай танланяпти?

Бу саволларимизга жавоб олиш учун соҳа мутахассисларига юзландик.

 

Ўлмас СОБИРОВ,

Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги бўлим бошлиғи:

– Биласиз, Ўзбекистон иқлими жуда ўзгарувчан. Баъзи ҳудудларимизда намлик юқори ёки меъёрида бўлса, баъзи жойлар қурғоқчиликка мойил. Кўчатларни экишда ва танлашда биринчи ўринда шу масалага эътибор қаратяпмиз. Сўнг уларнинг ҳар бирини парваришлаш учун масъуллар бириктирилиб, «yashilmakon.eco» электрон платформасига киритиб борилмоқда. Ўтган йиллар давомида бу борада етарлича тажриба тўпладик, хатолардан сабоқ чиқардик.

Жумладан, вазирлигимиз томонидан 2024 йил кузги кўчат экиш мавсуми илмий асосланган ҳолда эълон қилинди. Вегетация муддати тугаши билан 8 ноябрда республикамизнинг тоғли ҳудудларида, бошқа ҳудудларда 12 ноябрда, Сурхондарё вилоятида эса 15 ноябрда кўчат экиш ишлари бошлангани яхши натижа берди. Йил давомида 253 та сув қудуғи қазилиб, 3,2 минг км суғориш тармоғи барпо этилди. Сувсиз ҳудудларга 1900 дан ортиқ махсус техника жалб қилинди. Республикамизнинг шаҳар ва туманлари марказларида жами 347 гектар майдонда «яшил боғлар» яратилди.

Жорий йилда орттирган тажриба ва билимларимиздан янада самарали фойдаланишни мақсад қилганмиз. Баҳор мавсумида 125 млн, кузда 75 млн туп дарахт ва бута ниҳоллари экиш, «Яшил боғлар» сонини 700 тадан ошириш режалаштирилган. Хусусан, йирик саноат корхоналари ва уларга туташ ҳудудларда 10 миллион туп кўчатдан иборат «яшил белбоғ»лар яратилади. Йил давомида ўрмон муҳандиси, биолог-ботаник, дендролог, тупроқшунос, ирригатор, гидрогеолог, гидролог каби мутахассислар иштирокида тегишли ҳудуд тупроқ-иқлим шароитига мос кўчат турларини танлаш, экиш, парвариш қилиш ва суғориш бўйича илмий-амалий семинарлар ташкил этилади.

 

Галофит боғлари барпо этилади

Бобур ҲУСАНОВ,

Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги масъул ходими:

– Бу йилдан бошлаб яна бир янгилик жорий этилмоқда. Яъни, Қорақалпоғистон Республикаси, Жиззах, Бухоро, Навоий, Қашқадарё вилоятларининг танланган ҳудудларида 1 тадан, жами 5 та галофит боғлари ташкил этилади. Хўш, галофит боғлари нима ўзи?

Шўр ва сувсизликка чидамли ўсимликлар тури галофитлар дейилади. Мутахассисларнинг фикрига кўра, дунёда у ёки бу тарзда галофитларга тегишли бўлган 3 мингга яқин ўсимлик турлари мавжуд. Галофитларнинг аксарияти ўсимлик, аммо бутун бир ўрмонларни ҳосил қиладиган наботот турлари ҳам мавжуд. Тупроғи шўр ерларимизда улардан фойдаланиш самарали натижа бериши аниқ.

Бундан ташқари, барча ҳудудларда кўчатчилик фаолияти билан шуғулланувчи субъектларни тўлиқ хатловдан ўтказиб, экиладиган ниҳолларнинг захираси яратилмоқда.

Баҳор мавсумида кўчат сотиш ярмаркалари ва савдо нуқталари фаолияти йўлга қўйилади. Республиканинг мавжуд иқлим зоналари ва улардаги шароитлардан келиб чиқиб Қорақалпоғистон Республикаси, Бухоро, Сурхондарё, Жиззах, Фарғона ва Тошкент вилоятларида «ин-витро» лабораториялари ташкил этилади. Бу эса ўрмон зоналарини кенгайтиришга хизмат қилади.

 

Орол тубида «яшил қопламалар»

Зафар ЭШОНҚУЛОВ,

Ўрмон хўжалиги агентлиги масъул ходими:

– Бу йил ана шундай ҳудудларининг ўзида 250 минг гектарда «яшил қопламалар» – ҳимоя ўрмонзорларини барпо этмоқчимиз. Шунингдек, тоғли, водий, тўқай ҳудудларда ҳам ўрмонларни кенгайтириш тадбирлари олиб борилади.

Орол денгизи тубида 100 минг гектар флора ва фаунадан иборат «яшил қоплама» яратилиб, Оролбўйи минтақасидаги ўрмонзорлар майдони 2,1 миллион гектарга етказилади. Бунинг учун биринчи навбатда ўсимликлар дунёсини яратиш, 1 йиллик, кўп йиллик, кўкка бўй чўзадиган дарахтларни экишимиз зарур. Яшиллик бор жойда тириклик бор, ҳаёт бор. Шу маънода юқорида санаб ўтилган аниқ чора-тадбирлар самарасида республикамизда яшиллик даражасини жорий йил якунига қадар янада оширишни мўлжаллаяпмиз.

Инсон саломатлигини таъминлашнинг 17 фоизи экологик омилларга боғлиқ бўлгани каби жамиятда ижтимоий барқарорликни қарор топтириш бу масалага жиддий ёндашувни талаб қилади. Айни соҳадаги ислоҳотлар мазмун-моҳиятан Ўзбекистон Халқ демократик партиясининг ғоя-ташаббуслари билан ҳам уйғундир.

 

Хуршидабону НАЗАРОВА,

«Ўзбекистон овози» мухбири.

«Ўзбекистон овози», 12.3.2025, №10